Op 14 april 2013 overleed Marcella Pattyn, de laatste begijn ter wereld. Haar dood betekende het einde van acht eeuwen uniek erfgoed. In de meeste literatuur krijgen we een beeldvorming aangemeten die hen ofwel versuikerd tot naïeve vrouwen ofwel opgehemeld tot ‘supervrouwen’. Beide stereotypen beantwoorden geenszins aan menselijkheid, noch aan de realiteit van het begijnse leven. Ze getuigen van van een snel, ongegrond oordeel als een armoedige kennis van hun geschiedenis. Begijnen waren mensen die kozen voor een leven met grote autonomie en zelfbewustzijn. Deze humane visie wint in Vlaanderen aan kracht.
De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. – Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
De begijnen hebben een nieuwe levensstijl en een nieuw literair genre op hun naam staan. Zonder hen zou de mystieke literatuur er anders hebben uitgezien. Zij pionierden door over hun spiritueel-religieuze theologie in de volkstaal te schrijven én te kiezen voor een soeverein leven in verbinding met andere vrouwen. In 1998 kroonde UNESCO dertien Vlaamse begijnhoven tot Werelderfgoed.
13e eeuwse begijn Mechtild van Maagdenburg pionieerde in de volkstaaltheologie met ‘Het vloeiende licht van de godheid’
De begijnen, als Europees fenomeen, hielden acht eeuwen lang stand ondanks dubieuze kerkelijke boodschappen, een veranderende tijdsgeest en pandemieën zoals de pest en de cholera. Ze namen hun hele geschiedenis lang een actieve rol op. Ze leverden belangrijke bijdragen aan de textielnijverheid, waren kundig als medisch personeel en voorzagen voedsel en hulp aan mensen met financieel beperkte middelen. ‘s Werelds laatste begijn, Marcella Pattyn, sloot de begijnse geschiedenis af met haar vurige wens tot en uitoefening van zorg voor chronisch zieke mensen. In haar laatste jaren op de Kortrijkse vrouwenstad fungeerde zij als toeristische trekpleister. Deze rol gebruikte ze om zelfgemaakte poppen te verkopen ten voordele van ziekenondersteuning.
Marcella Pattyn (1920-2013)
Haar overlijden was wereldnieuws, reikte tot de media in onder meer Polen en Amerika én zette haar als eerste Vlaming neer in het gerenommeerde tijdschrift ‘The Economist’ – wederom een unicum.
(In English)
On April 14th 2013 Marcella Pattyn, last beguine of the world, past away. Her death meant the end of eight centuries of singular heritage. Literature about the beguines reduces them mostly to sugary, naïve women or glorifies them to ‘superwomen’. Those stereotypes have nothing in common with their humanity, nor with the daily reality of beguine life. Using those stereotypes show a quick judgement and poor knowledge about the beguine herstory.Beguines were women who choose to live autonomous.
The ten last beguines of Breda (20th century). Photo exclusively for educational purpose. – Photo: by L.P. le Grand, collection City Arhives of Breda, id.nr. 19670284.
The beguines invented a new life style and a new genre of literarture: our knowledge of mysticism would not be the same without them. Pioneering by writing about theology in the vernacular and by choosing to live a single life in connection with similar women. In 1998 UNESCO labeled thirtheen Flemish beguinages World Heritage.
13th century beguine Mechtild of Magdenburg pioneered in vernacular theology by writing ‘The flowing light of the godhead’.
The beguines existed eight centuries through church interventions, changing times and pandemics, e.g. cholera and the Black death. Through their herstory the beguines were actively involved in medical care, textile work and provided food and aid for people with less financial resources. Marcella Pattyn, worlds last beguine, ended the beguine herstory with this spirit of taking care: she specified her work to take care of chronic ill people. During her last years as beguine on the beguinage of Kortrijk, Marcella sold puppets to gather financial support for ill people.
Marcella Pattyn (1920-2013)
Marcella’s passing madeworld news, even Polish media reported it. ‘The Economist’, one of the most renowed international magazines honoured her with an article, making her the first Flemish person to get press attention in this British newspaper.
In het afgelopen jaar stonden de begijnen meermaals in de belangstelling. Achtereenvolgens vind u een overzicht van de manieren waarop deze vrouwen op de voorgrond stonden.
Via de blog ‘begijnhovenqueeste’:
April: de herdenking van de begijnse geschiedenis stond centraal. Op 14 april was het tien jaar geleden dat ‘s werelds laatste begijn, Marcella Pattyn, overleed. Haar heengaan betekende het einde van een unieke geschiedenis van Europese vrouwen die acht eeuwen lang voor een eigenzinnig levenspad kozen. Archieven en lokale begijnhoven zetten op vraag deze herdenking in de belangstelling via sociale media. ‘Begijnennieuws’ zette de herdenking en de respons centraal.
Mei: op 18 mei zette ik mijn tienjarige inzet voor de begijnen in de belangsteling. Zowel de start van mijn begijnse passie als de uitbouw kwamen aan bod. Een kritische noot maakte het geheel af.
Juni: een familiale kijk op één van de drie laatste begijnen van de vrouwenstad te Kortrijk stond deze maand centraal. De heer Johan Bossuyt deelde zijn herinneringen en aan zijn ‘(groot)tante Gusta’. Dit perspectief is nu een blijvende getuigenis van het erfgoed van deze begijn. Het artikel kende grote verspreiding, werd zeer positief onthaald en volop gedeeld via sociale media. Informatie over een begijn als ‘mens onder mensen’ sprak aan. Gusta bleek en blijft in herinnering gehouden te zijn in Kortrijk en daarbuiten.
Gusta Seurynck op wijze leeftijd. De lijnen op haar handen en in haar gezicht vertellen haar levensverhaal. Portret door J. Mulders. Foto copyright: J. Bossuyt.
Via sociale media – ‘begijnennieuws‘:
Op de facebookpagina ‘Begijnennieuws‘ kon u het laatste nieuws terugvinden in verband met restauraties of restauratiefasen van verschillende begijnhoven. Zo las u over de vorderingen op het Lierse hof en de gestartte werken aan de kerk van het Onze-Vrouwe ter Hoye begijnhof te Gent. Daarnaast vond u ook exclusieve foto’s en portretten van begijnen als profielfoto. Hier staan de begijnen als vrouwen van vlees en bloed te pronken. U kon zo reeds kennismaken met ondermeer juffrouw Virginie Scheers van het Groot begijnhof ‘Ten Hove’ te Leuven, de zussen Eugenie en Seraphina De Roo, begijnen te Aalst, en de Brugse begijn Emma-Françoise Van den Berghe.
Via onderzoekswerk naar een nieuw boek over de begijnse geschiedenis:
Het boek-in-wording ‘Wijze vrouwen‘ kwam verder tot stand. In 2022 zag het afgewerkte deel ‘Begijnhoven en markante begijnen’ het levenslicht. In 2023 was de ruwe versie van ‘Acht eeuwen begijnengeschiedenis’ af.
In 2024…
In 2024 wordt een finaal gedeelte ‘Acht eeuwen begijnengeschiedenis‘ verwacht. Dit deel zwaait de ‘oude’ denkpatronen over de begijnen de deur uit en zet een nieuw kader en kapstok voor u klaar. Daarnaast zal ‘Begijnennieuws‘ doorheen het komende jaar regelmatig een ‘mini-portret’ van een begijn voorzien. Op de overlijdensdatum van een begijn, krijgt ze via de facebookpagina beeld en woord.
En, zoals u gewend bent, steeds het laatste nieuws op begijns vlak…..
In English:
The past year the beguines were put in the spotlight. Read the ways in which they took their well deserved place.
On the blog ‘begijnhovenqueeste’:
April: the rememberance of the beguine herstory was the central point this month. On April 14th Marcella Pattyn, the last beguine died. her death marked the end of the unique beguine past. Archives and local beguinages remebered this day through their social media page.
May: on May 18th, I wrote about my work for the beguine heritage, then ten years counting. I wrote about the start of my passion for the beguines and the many ways I promote their heritage. I finished the pieve with a critical reflection.
June: one of the three last beguines from the beguinages of Kortrijk got all the attention. We got an inside in the family life of beguine Gusta Seurynck. Johan Bossuyt shared his memories about his greataunt Gusta’. This written piece forms a testimony from the life of this beguines. The article got lots of attention through social media and was shared nummerous time. Information about a beguine as aunt, beguine and misstress gives people a very human perspective. It also showed that Gusta was kept in memory in Kortrijk and beyond.
Gusta Seurynck as a beguine in the winter of her life. The lines on her face and hands tell her story. Portrait by J. Mulders. Photo copyright: J. Bossuyt.
Through social media – ‘Community ofbeguine news‘:
On the facebookpage of ‘Community of beguine news‘ you read the latest news about restaurations of several beguinages. You could read about the works on the beguinage of Lier and the start of the restauration at the beguinage church of ‘Our Lady Ter Hoye’ at Ghent. The header of ‘Community of beguine news’ showed exclusive pictures and portratis of beguines. Beguine Virginie Scheers, who lived at the Large beguinage at Leuven, and the beguine sisters Eugenie and Seraphina De Roo, beguines at Aalst got a place. They followed the beguine Emma-Françoise Van den Berghe, beguine at the beguinage of Bruges.
Through research and writing on a new book about the beguines:
The writing and research for ‘Wise women‘ progressed. In 2022 the part ‘Beguinages and remarkable women’ was finished. In 2023 the rough version of ‘Eight centuries of beguine hertory’ was born.
In 2024…
In 2024 the goal is to finalise the part ‘Eight centuries of beguine‘. This part says goodbye to the old ideas about the beguines and welcomes a new, fresh view on them. On ‘Community of beguine news‘ I will regularly provide a ‘mini-biography’ of a specific beguine. On her remeberance day I will give her a voice.
And, as always, the latest news of the beguines and the beguinages…
Heden zijn er in Vlaanderen nog een handvol mensen die kunnen getuigen over het leven van de laatste begijnen. Deze verhalen en herinneringen maken, naast de ‘grote’ documenten in archieven, ook deel uit van het collectief erfgoed. Eén van de laatste begijnen van Kortrijk leeft voort in het hart en geheugen van familielid Johan Bossuyt. Aan de hand van zijn verhalen en fotomateriaal brengen we graag een eerbetoon aan zijn tante Gusta.Een portret van een opmerkelijke vrouw, tante en begijn….
Portret van begijn Gusta op wijze leeftijd – haar levensgeschiedenis en karakter zijn prachtig verankerd in de wijsheidslijnen ophaarhandenenhaargezicht.Portretgemaaktdoor Jan Mulders. Foto copyright: Johan Bossuyt.
Plaats in de begijnengeschiedenis
Gusta Seurynck behoort tot de generatie van de laatste begijnen in het achthonderdjarige verleden van deze vrouwen. Deze periode behelst de 19e tot en met de 21e eeuw. Als groepen en individuen van vrije vrouwen in de 11e en 12e eeuw kozen begijnen, zich over heel West-Europa bevindende, voor een levensstijl als alleenstaande in verbinding met elkaar. Vanaf de 13e eeuw pogen de adel en de Kerk hen naar begijnhoven te loodsen. Buiten een begijnhof wonen als begijn werd, althans in theorie, niet meer getolereerd. Gusta doorliep de rituelen en plechtigheden die de Kerk in de 16e-17e eeuw aan begijnen trachtte op te leggen: o.a. een belofte afleggen en bij verplaatsingen buiten het hof een zwarte falie (= doek die de zij- en achterkant van het hoofd en de schouders bedekt) dragen.
Haar familiale achtergrond
Pauline Lagae zette op 18 februari 1895 haar dochter Augusta op de wereld. Haar roepnaam wordt al snel kortweg ‘Gusta’. Gusta groeide op in Sint-Eloois-Winkel, een huidige deelgemeente van het West-Vlaamse Ledegem, onder het toeziende oog van haar moeder en vader Kamiel. Het gezin kent tegenspoed: dochter Zoë laat op zeer jonge leeftijd het leven en moeder Pauline overlijdt in het kinderbed van haar dochtertje Sara. Vader Kamiel moet verder met de kinderen Gusta, Honoré, Marie en Sara.
Familieband tussen Gusta en Johan
De familiestamboom laat de verwantschap tussen Gusta en Johan Bossuyt zien. Honoré, de broer van Gusta, huwde met Leonie Eeckhout. Uit dit huwelijk komen de kinderen Noël, Lionel en Noëlla voort. Noëlla huwt met de vader van Johan, Eric Bossuyt. Uit dit huwelijk stammen acht kinderen: Laurent, Hedwig, Carine, Johan, Nadine, Piet, Pol en Marie-Hélène. Deze laatste overlijdt op jonge leeftijd. Johan, geboren en getogen in Sint-Eloois-Winkel, heeft zijn tante Gusta gekend tijdens zijn kind- en jongvolwassenjaren. Hij geniet van zijn pensioen na gewerkt te hebben als meubelstoffeerder. Zijn grote passie is fotografie. Gusta en de familie van Johan hielden steeds nauw contact met elkaar. Johan’s moeder, Noëlla, was reeds in haar jonge jaren vertrouwd met het Kortrijkse begijnhof: ze volgde er specialistatieles in naaiwerk.
Gusta als begijn
Gusta kiest voor het begijnse bestaan op 20 mei 1914, samen met een vriendin uit haar thuisstreek Sint-Eloois-Winkel – in de volksmond ‘Capelle (ten Winkel)’ genoemd. Onder het bestuur van grootjuffrouw Constance Raes vangt zij haar begijnenleven aan. Op 15 augustus 1915 wordt ze officieel gekleed en gesteed als begijn. Ze zal tot 1958, 63 jaar oud, op het Groot begijnhof van Sint-Amandsberg wonen om erna naar de vrouwenstad van Kortrijk te verhuizen. De West-Vlaamse stad lag dichter bij haar plaats van afkomst en stond nauwer contact toe met haar familieleden. Begijn Marcella Pattyn volgt in haar kielzog. Op de Kortrijkse vrouwenstad komt Gusta onder leiding van grootjuffrouw Laura Deconinck. Ze neemt haar woonst op nummer 11, nabij de bleekweide. Vanaf 1960 staat ze grootjuffrouw Deconinck bij als ‘gezelle‘, een functie die we nu kennen als ‘administratief medewerkster’. Op 18 april 1963 krijgt Gusta het grootjuffrouwengezag in handen. In de praktijk zocht zij een gulden middenweg in haar takenpakket, een deel overlatende aan Laura als gezagsvoerster. Op acht september 1974 vierde Gusta haar briljanten jubileum, 60 jaar begijn zijnde.
Gusta wordt officieel begijn op het Groot begijnhof Sinte-Elisabeth te Sint-Amandsberg – 20 jaar oud. Foto copyright: Johan Bossuyt.
Gusta als jonge begijn met haar familie. Gusta houdt haar metekind Noël Seurynck bij de hand. Achteraan links Adolf Lagae (= vader van Gusta’s moeder, Pauline Lagae) en achteraan rechts de dooppeter van Gusta, Cyrillus Lagae. De overige personen zijn (voorlopig?) onbekend. Foto copyright: J. Bossuyt.
Eén van de hoogdagen in het leven van Gusta moet ongetwijfeld het bezoek van Hare Majesteit, koningin Elisabeth van België, aan het begijnhof van Sint-Amandsberg geweest zijn. Volgens de getuigenis van Johan Bossuyt is Gusta de begijn links op onderstaande foto uit 1933.
Verwelkoming van Hare Majesteit koningin Elizabeth tijdens haar bezoek op het Groot Begijnhof Sinte-Elisabeth in Sint-Amandsberg- 1933. Foto copyright: Johan Bossuyt.
Op de Kortrijkse vrouwenstad…
‘Deze weg legde zij elke dag af.’ vertelt Johan Bossuyt terwijl hij me over het hof meeneemt. We wandelen het verbindingsgangetje van het begijnhof naar de linkerkant van de tegenovergelegen Sint-Maartenskerk door. Het grootste linkeraltaar, gewijdt aan Maria, leidt naar een klein gewelf met de beeltenis van de graflegging van Jezus. In de volksmond stond de plaats bekend als ‘het kelderke Gods‘. ‘Hier zat tante Gusta te bidden voor iedereen die er bij haar om vroeg. Mensen van Kortrijk en daarbuiten kwamen haar hier bezoeken om hun zorgen en wensen op voorspoed over te maken. Zij verkocht tevens kleine medailles, heiligenprenten,… De pastoor moest deze taak niet meer uitvoeren, mensen kwamen naar mijn tante.’ Gusta nam hier haar functie als zielszorgster en vertrouwenspersoon waar. Ze bood mensen zo’n zes dagen per week een klankbord, mentale ondersteuning en psychische ademruimte. ‘Ze bad voor hen: voor genezing van hun familielid, voor geslaagde examenresultaten,… Haar medailles bewaarde ze in deze houten kast, waar ze ook aan zat om te bidden.’ De kasten staan nu vlak onder het altaarbeeld van Maria, net voor het betreden van het ‘Kelderke Gods’. ‘Naast haar dienende werk hier, zorgde ze voor een aantal voorbereidingen van de missen. Ze legde dan bijvoorbeeld de kledij van de pastoor klaar.‘
Begijn Gusta als zielszorgster in het ‘Kelderke Gods’ -1970. Foto copyright: D. Van Linden, persoonlijk archief.
Begijn Gusta wijdt zich aan haar dagtaak in ‘het kelderke Gods’. Foto copyright: Johan Bossuyt.
‘Tante Gusta was door haar werk hier in de kerk een gerespecteerd en gewaardeerd persoon in Kortrijk en daarbuiten. Ze deed haar boodschappen in de toen nabijgelegen ‘Grand Bazaar’. Op heen- en terugweg werd ze steevast begroet door verschillende mensenmet ‘juffrouw’. Dezelfde vriendelijkheid van de Kortrijkzanen kreeg ze als ze me begeleidde naar de bushalte zodat ik veilig tot in Sint-Eloois-Winkel zou geraken.’ vertelt Johan. ‘Ze aarzelde niet om te poseren voor foto’s. Mensen spraken haar aan als ze onderweg was naar haar huis. Een pas gehuwd paar vroeg om samen met hen op de foto te staan en vele malen stond een klas scholieren aan haar deur. Zij vond dit sociaal contact aangenaam.’
Gusta als moderne tante
Johan koestert de herinneringen aan zijn tante als een begijn die oog had voor het plezier van haar nichtjes en neefjes. ‘Naar ons toe was ze gul, voor zichzelf was en bleef ze sober. Ze ging met ons naar de kermis en dan betaalde ze voor een ritje op de caroussel. Eén keer zijn we met haar naar de cinema ‘Groeninge’ (gelegen in de Grijze Zustersstraat) geweest. Aan de kassa keek de loketbediende even verbaasd op om een begijn tickets voor de film te horen bestellen. We hebben samen met haar genoten van de film ‘De witte’ (in 1980 heruitgebracht als ‘De witte van Sichem’). Als kind van mijn tijd leerde ik gezag en opmerkingen van volwassenen ernstig te nemen. Zij had deze houding ook naar ons toe. Bij een traktatie van lukken (= flinterdunne, krokante boterwafeltjes), gemaakt door haar zus Sara, stelde ze zich losser naar ons toe op. Wij mochten er zoveel eten als we wilden en gewoon nemen in plaats van elke keer te vragen om nog een koek. Op speciale gelegenheden dronk ze graag een likeurke, zoals de Godelievewijn en een ‘Elixir d’Anvers (= artisanaal bereide likeur met gele tint)’. Zowat elke zondag en op feestdagen zoals Nieuwjaar nam ze de bus tot bij onze familie. Ze informeerde dan naar ons en was blij o.a. haar zussen Sara en Marietje te zien. Wij waren vanzelfsprekend uitgenodigd op het begijnhof bij de viering van haar briljanten feestdag als begijn, opgeluisterd met muziek en een receptie.Een aandenken aan de viering kwam in de vorm van een kaart met haar fotoop.’
Begijn Gusta op oudere leeftijd, omringd door haar samenwonende zussen. Links van haar zus Marie, rechts van haar zus Sara. De zussen baatten samen een textielwinkel uit. Foto copyright: J. Bossuyt.
Haar woning
We staan voor Gusta’s woning, nummer 11 op de voormalige vrouwenstad. ‘Bij binnenkomst had je een koer met een kleine plaats als opbergruimte. Binnen kwam je eerst een klein kamer tegen, een ontvangstruimte. Achteraan lag de grootste kamer. Hier zaten we vaak samen met haar.’ Johan wijst vervolgens op de rechtse twee ramen van de bovenverdieping van de woning. ‘Daar heb ik eens geslapen. Officieel, volgens de statuten van het hof, was ik te oud, maar er werd toenflexibel mee omgegaan. Permissie van de grootjuffrouw was wel noodzakelijk. Eén van de klusjes die ze me liet doen, was het verven van de voordeur. Ik denk niet dat het resultaat professioneel te noemen was…‘ glimlacht Johan. ‘Ik herinner me ook de dame die hier, op nummer acht, woonde, Mietje genaamd.’ We wandelen naar de achterkant van de woning. ‘Hier liep haar tuin uit op een boomgaard, de parking was er nog niet. Achteraan haar huis had zij een tuin waar ze groenten kweekte en twee konijnen hield. Jaarlijks kwam ik één van de twee konijnen halen en vervoerde ik het, in een jute zak, tot bij ons thuis. Onze buren slachtten het konijn in ruil voor de pels.’
Gusta in het portiek van haar woning, nummer 11. Foto copyright: Johan Bossuyt – dankkaart ter ere van het briljanten jubileum van Augusta Seurynck.
Huidige woning, nummer 11. De trekbel werd weggerestaureerd. Foto copyright: D. Van Linden.
Haar laatste levensdagen
‘Mijn tante’s gezondheid taande door ouderdomsklachten. Ze werd opgenomen in het Sint-Vincentiusziekenhuis, vlak aan de achterkant van het begijnhof gelegen.’ Johan wijst, vanop afstand, de kamer aan waar ze lag. ‘Ze heeft er toch zo’n tien weken verbleven. Ik kwam elke dag met de bus naar Kortrijk om haar te bezoeken en haar bijvoorbeeld van verse handdoeken te voorzien. In het ziekenhuis waar ze zelf mensen ging bezoeken en bijstond, belandde ze nu zelf. Ze is rustig ingeslapen.’ Gusta overleed er op 25 juni 1979, op de leeftijd van 85 jaar.
Rouwbrief van Gusta. Foto copyright: Johan Bossuyt
‘Het was begijn Marcella Pattyn die voor haar laatste kledij zorgde. De begrafenis, op twee juli, deed een grote groep mensen toestromen naar de kerk. Erna heb ik, samen met Noël, haar huis uitgeruimd. Een aantal van haar meubels werden te koop gezet door het O.C.M.W. Ik heb haar bedstede nog de trap van het groothuis op gedragen. Het staat nu in het ‘kijkhuis’ aan de ingang van het begijnhof. Het wassen beeld dat van haar gemaakt is, vond ik niet terug in het toenmalige museum...’
Heden
Op het Kortrijkse hof en daarbuiten blijft Gusta inspireren. In 2015 maakte kunstschilder Marc Deconinck een portret van haar. De afbeelding sierde in 2016 de nieuwjaarskaart van de ‘Vrienden en bewoners van het begijnhof van Kortrijk’.
Gusta Seurynck als begijn op portret met titel ‘De begijnste begijn’, gemaakt door Marc Deconinck – 2015. Copyright foto: M. Deconinck.
Met dank aan de heer Johan Bossuyt om herinneringen en fotomateriaal ter beschikking te stellen.
Fotomateriaal en herinneringen behoren toe aan de heer Johan Bossuyt, op het portret door Marc Deconinck en het archiefmateriaal van Debby Van Linden na. Alle gegevens in dit eerbetoon werden met de grootste zorg en respect voor Augusta Seurynck gemaakt. Gelieve het auteursrecht – bij schending ervan wettelijk strafbaar – te respecteren. Met dank aan Wim Vandamme en Marc Deconinck voor de foto van het door hem gemaakte portret van Gusta.
Tekst copyright: D. Van Linden
In English:
Nowadays are just a few people alive to bare wittness to the life of the last beguines of Flanders. Those stories and memories are part of our collective memory, a well deserved place next to the documents archives provide. One of the last beguines of Kortrijk lives on in the heart and memories of family member Johan Bossuyt. Through his memories and pictures we honour his aunt, beguine Gusta. Let’s find out more about this remarkablewoman, aunt and beguine…
Portrait of beguine Gusta on an age of wisdom – her past is shown on her hands and on her face.Portraitmade by Jan Mulders. Foto copyright: Johan Bossuyt.
Her place in the beguine herstory
Gusta Seurynck belongs to the ‘last beguines’, seen through the lens of eight centuries of beguine past. The life of the last beguines is centered around the 19th ’till the 21th century. As individuals or groups of women beguines choose to live an autonomous live. During the 11th and 12th century they shared their live, mostly in cities, all over Europe. From the 13th century on the Church and nobility tried to put them on beguinages. To live as a beguine outside a beguine was forbidden, theoretically. Gusta followed the rituals and habitats the Church tried to impose on the beguines. Examples are: to officially promise to lve as a beguine and to wear a black veil outside the beguinage.
Her background
On February 18th 1895 Pauline Lagae gave life to her daughter Augusta. Her name would be shortened to ‘Gusta’. She grew up in Sint-Eloois-Winkel, a small village near Ledegem in the west of Flanders, under the wings of her mother and father Kamiel. The family meets tragedy as daughter Zoë dies at a very young age and Gusta’s mother looses her life while giving birth to daughter Sara. Father Kamiel has to carry on life, together with their children Gusta, Honoré, Marie and Sara.
Family tie between Gusta and Johan
A closer look at the family tree shows the relationship between Gusta and Johan Bossuyt. Honoré, brother of Gusta, married Leonie Eeckhout. She gives birth to three children: Noël, Lionel and Noëlla. Noëlla marries the father of Johan, Eric Bossuyt. Noëlla gives birth to eight children : Laurent, Hedwig, Carine, Johan, Nadine, Piet, Pol and Marie-Hélène. The last child dies on a very young age. Johan, born and living in Sint-Eloois-Winkel has known his aunt during his time as a child and young adult. He’s ritered after a career in furnishing. He follows his passion in photography. His mother, Noëlla, got to know the beguinage of Kortrijk during her education in sewing.
Gusta as a beguine
Gusta decides to become a beguine on a young age. On May 20th 1914 she moves to the beguinage of Sint-Amandsberg, together with her friend from her village Sint-Eloois-Winkel – then better known as ‘Capelle (ten Winkel). She had recied permission by misstress Constance Raes to be educated into the beguine life. On the 15th of August 1915 Gusta recieves her official clothes and citizinship as a beguine. Untill the age of 63, in 1958, she lives on the beguinage. She moves to the women’s city of Kortrijk to have closer contact with her family. Beguine Marcella Pattyn will follow her. Gusta now recieves orders from her new misstress, Laura Deconinck. She can reside on the beguinage in the house with number 11. From 1960 on she assists the misstress daily. Nowadays we should call her work ‘administrative assistant’. On April 18th 1963 Gusta becomes mistress. To keep good relationships on the beguinage she handles over a few tasks to the former misstress. On the eight of September 1974 Gusta celebrates her anniversary ‘60 years beguine‘.
Gusta is officially a beguine on the beguinage ‘Saint Elisabeth’ at Sint-Amandsberg (Ghend) – 20 years old. Foto copyright: Johan Bossuyt.
Gusta als a young beguine with her family. She is holding the hand of her godmother child Noël Seurynck. At the back on the left is Adolf Lagae (= father of Gusta’s mother, Pauline Lagae) and at the back on the right is the godfather of Gusta, Cyrillus Lagae. The two women in the front are (for now?) unknown. Foto copyright: J. Bossuyt.
During her beguine live on the beguinage of Sint-Amandsberg, Gusta attented the visite by the Queen of Belgium, Her Majesty Queen Elisabeth. Johan Bossuyt told me the beguine on the left side of the photo is his aunt Gusta.
Arrival of Her Majesty, Queen Elisabeth of Belgium, on the beguinage of Sint-Amandsberg– 1933. Foto copyright: Johan Bossuyt.
On the women’s city of Kortrijk…
‘She walked this tour every day.’ tells Johan Bossuyt while he guides me on the former women’s city. We walk through the small corridor between the beguinage and the left side of the church. The left altar, dedicated to Mary, leads towards a vault known as ‘the cellar of God‘. ‘It was here she prayed for everyone who asked for prayers. Habitants of Kortrijk and beyond visited my aunt, told her their problems and wished. She also told little medals and cards with saints on. The pastor of this church didn’t have to care for this task, people chose to go to my aunt.‘ Gusta did her work as pastoral carer and confidant. Six days a week she offered people mental support, psychological care and spiritual aid. ‘She prayed for them: for het well being of family members, for successful school results,… The religious things she sold were locked in those cabinets. She sat next to them while praying.’ Now the cabinets have a place underneath the statue of Mary, just before entering the vault. ‘She also prepared some things in the church before mass, like teeing the clothes of the pastor.’
Beguine Gusta preparing her prayers in her ‘cellar of God’ -1970. Foto copyright: D. Van Linden.
Beguine Gusta during her work in the church. Her prayers and conversations took place in the smallest part of the church, called ‘cellar of God’. Foto copyright: Johan Bossuyt.
‘My aunt Gusta was a well known person who recieved respect and appreciation for her work. Inhabitants of Kortrijk and from elsewhere greeted her while she bought groceries in a shop called ‘Grand Bazaar’. People greeted her with the word ‘miss’, as beguines were named. We encountered many people walking me to my bus stop. She wanted to make sure I would have a safe return to my village, Sint-Eloois-Winkel. She never said ‘No.’ to a request: to pose for a picture, to talk to a class of young students,… She enjoyed the questions and conversations.’
Gusta as aunt
Johan cherishes the memories with his aunt as a beguine who understood what her nieces and nephews needed. ‘She did not want much for herself. She as more interested in bringing us joy. When the fair was in town she payed for a ride on the carousel. And one time she took us to the movies. I remember the place was called ‘Groeninge’, located in the street called ‘Grijze Zustersstraat’. You can image how astonished the ticket sale lady was when a beguine placed her order to watch a movie with us. We enjoyed a then popular movie called ‘De witte’ (= Flemish movie based on a classic novel with the same title, in 1980 a second time released as ‘De witte van Sichem’). As a child I learned to obey adults. My aunt had a strict discipline on us, her nieces and nephews. At times she behaved less strict: eating ‘lukken’ (= thin biscuits, named like that in the west of Flanders) she let us eat as manu as we wanted, we did not even had to ask for one more. On special occasions she enjoyed a cordial, e.g. ‘Godelievewijn’ of ‘Elixir d’Anvers’ (= strong, flavoured cordial with a light yellow colour). Each Sunday she visisted us, her family, in Sint-Eloois-Winkel. Ze was happy to see her sisters Sara and Mary. We were invited to her celebration of ’60 years beguine’ on the beguinage. The beguines played music and a reception was held. We recieved a card as rememberance.’
Beguine Gusta on an older age, together with her sisters who chose to live together. On the left her sister Marie and on the right her sister Sara. Sisters Sara and Marie were the owners and retailers of a shop in textiles. Foto copyright: J. Bossuyt.
Her house
We are standing in front of her house, number 11. ‘As you walked in, you met the courtyard. Once inside the house there was a small room, functioning as a reception room. At the back you have the largest room. It’s there we gathered and ate.’ Johan point to the two windows on the richt of the first floor of the house. ‘In that room I once slept. The rules of the beguinage would not aloud me to spend the night in my aunt’s house, nevertheless the beguines did not mind. The misstress gave permission, so it was ok. One of the tasks my aunt gave me was to paint. I hd to paint her front door. You can imagine I, as a little boy, did not achieve a very professional result.’ I do remember one neighbour, living in this house, number eight. Her name was Mietje.‘ We take a walk to the back of the house. ‘At the back of her house you would find her garden. She grew vegetables and held two rabbits. Every year I had to transport one of the rabbits. I picked one up at her house and took it to our neighbours, who slaughtered it if they could keep the skin.‘
Gusta on the porch of her house on the beguinage of Kortrijk, number 11. Foto copyright: Johan Bossuyt. Rememberance card ’60 years beguine Augusta Seurynck’.
Gusta’s house nowadays, number 11. The doorbel ‘disappeard’ during restauration of the house. Foto copyright: D. Van Linden.
Her last days
‘My aunt’s health deteriorated. She was brought to the hospital, called ‘Sint-Vincentius’, located at the back side of the beguinage’. Johan points to the room. ‘She stayed there at about ten weeks. I visited her every day. I took a bus from my home town to the hospital and took some things for her with me, e.g. fresh towels. She died peacefully in the hospital were she herself so often visited other people.‘ Gusta died on June 25th 1979, aged 85.
Obituary of Gusta. Foto copyright: Johan Bossuyt
‘It was beguine Marcella Pattyn who provided her last clothes. The funeral, on July second, was attended by a large group of people. They all wanted to bring her a last greeting in the church. Afterward my uncle Noël and me were the first to empty her house. A few of her furniture was sold by the owner of the beguinage. My uncle and I carried her bed upon the stairs of the house of the misstress. Now it resides in the house next to the gate, were tourists can view the puppet of the beguine in her decorated house. There also was a statue of my aunt, made in wax, but I did not find it back in the museum on the beguinage…’
Nowadays
On the beguinage of Kortrijk the legacy of Gusta keeps inspiring people. In 2015 painter Marc Deconinck made a portrait of her. It became the design for the Christmas holiday card of the group of ‘Friends and inhabitants of the beguinage of Kortrijk’.
Gusta Seurynck as beguine on the portrait which has the title ‘The beguine most beguin’ish’, made by Marc Deconinck – 2015. Copyright foto: M. Deconinck.
Special thanks to Johan Bossuyt to share the memories of his aunt and to provide pictures.
Pictures and memories belong to Johan Bossuyt, except material provided by Debby Van Linden and Marc Deconinck. This piece was written with care as an homage to Augusta Seurynck. Please respect copyright credits. Thank you to Marc Deconinck and Wim Vandamme to use and provide the picture of the painting of Gusta.
Exact tien jaar geleden, op 18 mei 2013, nestelde het begijnenvirus zich in mij.
Een terugblik op een aantal verwezenlijkingen én een kritische noot:
2013-2014: ontdekking van de unieke geschiedenis van de begijnen die uitmondde in een queeste langs 26 vrouwensteden. De blog ‘begijnhovenqueeste’ volgde. Artikels over deze tocht vonden hun weg in ‘Ons begijnhof’, ‘Begijnhofkrant’ en ‘Kerk en Leven’.
De queeste krijgt aandacht in ‘Kerk en Leven’ – 2015.
2015: de facebookpagina ‘Begijnennieuws’ wordt gelanceerd. De pagina begint klein en groeit langzamerhand uit tot dé referentie over alles wat met de begijnen ‘vroeger en nu’ te maken heeft. Interesse van mensen buiten Vlaanderen en Nederland is merkbaar. Door de toevoeging ‘Community of beguine news’ krijgen alle berichten een korte, begeleidende tekst in het Nederlands en Engels. Ik verzorgde een aantal gidswandelingen via ‘mond-aan-mond’-reclame.
Gidswandeling met o.a. bezoek aan de ‘Mattekeskamer’ op het Groot Begijnhof Gent (Sint-Amandsberg).
2016: lancering van de crowdfunding voor ‘Wijze vrouwen’, een boek over de begijnen. De geldinzameling slaagt en betekent de start van onderzoekswerk in archieven over Vlaanderen en een deel van Nederland.
Het proefontwerp voor het begijnhof van Dendermonde in ‘Wijze vrouwen’.
2017: in tandem met mevrouw Cecile Vanooteghem verandert de Gentse schepenraad het bijschrift op het straatnaambord van begijn Marcella Van Hoecke naar ‘laatste begijn in Gent‘. Op 26 oktober bericht ‘De Gentenaar’ over onze actie en het succesvolle resultaat.
2018-2020: onderzoekswerk voor ‘Wijze vrouwen’: literatuurstudie, interviews afnemen van experten en het verder bestuderen van materiaal in alle archieven van Vlaanderen en Brussel.
2020 – 2021: het coronavirus zet een domper op het onderzoekswerk voor ‘Wijze vrouwen’. De veiligheidsmaatregelen laten niet toe archieven en bibliotheken te raadplegen. Met de versoepeling van de regels kan het werk terug aanvatten, echter met een lagere versnelling. Vanaf 2020 verschijnt mijn column ‘De begijnse column’ drie maal per jaar in het bewonerstijdschrift van het ‘Ter Hoye’-begijnhof, ‘Ons begijnhof’ (tot 2023).
Archiefonderzoek in het Rijksarchief van Gent.
2021: lancering van de herinneringsdag van de begijnengeschiedenis. Op 14 april zetten archieven en begijnhoven met een sociale media-pagina de herdenking van het einde van de begijnen centraal. Elk jaar herhaald deze actie zich.
2022: deel twee van ‘Wijze vrouwen’ is afgewerkt. De uitgewerkte geschiedenis van 26 begijnhoven en 13 markante begijnen ziet het levenslicht.
2023: de ruwe versie van deel één ‘Acht eeuwen begijnengeschiedenis’ is afgewerkt.
Begijnengeschiedenis en onderzoek:
De begijnen en hun rijke verleden krijgen nauwelijks aandacht op onderzoeksvlak in eigen land. In Vlaanderen beperken de weinige publicaties zich tot enkele monografieën over begijnhoven. De stellingen over de herkomst, het ontstaan en de evolutie van de begijnen worden steeds herkauwd zonder nieuw materiaal aan te dragen. De grootste hoeveelheid studies die we vandaag terugvinden zijn verouderd, fragmentarisch en vanuit een éénzijdig perspectief benaderd. Voorts is er een impliciet, kleuterachtig concurrentieschrijven over wie het mooiste, geschiedkundig oudste of in oppervlakte grootste begijnhof in bezit heeft. Onderzoek.st.ers buiten Vlaanderen bestuderen de begijnen, noodgedwongen, omdat Vlaanderen dat amper zelf doet. Hun bevindingen vinden geen ingang in Vlaanderen: worden ze weggeveegd en, zo ja, vanuit welk belang? Recent uitgebrachte publicaties spreken terecht van een Vlaamse ‘kerktorenmentaliteit’ en een onwil om de begijnen vanuit Europees perspectief te onderzoeken. In Vlaanderen leren we kritiekloos het suikerzoete, geromantiseerde beeld van begijnen als passieve, naïeve vrouwen te slikken – een onrealistisch ideaalbeeld in het collectieve geheugen is het resultaat.
Het bestuderen van de begijnen vraagt om een robuust karakter en uithoudingsvermogen. Als onderzoekster kreeg ik medewerking tot een meer dan uitstekende dienstverlening in stads- en rijksarchieven, in universiteitsarchieven, van lokale contacten op begijnhoven en in bibliotheken. Een aantal ‘kleinere’ archieven getuigen van vrouwenhaat (zowel naar ‘de begijnen’ als onderzoeksthema als naar mij toe als onderzoekster) en machtspolitiek. Verbale agressie, seksistische uitspraken en opzettelijke blokkering van de toegang tot het archief zijn realiteit. In het informele netwerk zijn de personen die deze politiek hanteren, bekend. Weinig onderzoeksters durven hierover te schrijven, wetende dat dit bijna garantie staat voor nog meer hypocrisie, machtsspelletjes, emotionele uitputting, ongeloof door anderen en het wegvallen van carrièrekansen.
Een project leiden zoals ‘Wijze vrouwen’ en de begijnengeschiedenis uitdragen, kan en kon ik enkel volbrengen met steun van buitenaf. Deze steun kwam ik vele vormen: talloze archivarissen en leeszaalmedewerk.st.ers boden tips en informatie, experts deelden hun kennis en mensen zonden me boekreferenties en artikels. Donateurs en contacten in de erfgoedsector verwelkomden telkens weer mijn vele vragen. Contacten uit Italië, Amerika en Nederland moedigden me aan en deelden mijn interesse in de begijnse geschiedenis. Mijn directe omgeving volgde me op afstand terwijl ik in de toen onbekende zee van geschiedenis en archieven dook. Zij vingen me op in situaties met tegenwind: als het auteursrecht van de blog overschreden werd en ik juridische bijstand moest inroepen, als vertrouwenskwesties luchtkastelen bleken te zijn en mijn directe communicatie als vrouw niet in dank werd afgenomen. Bovendien kan en kon ik rekenen op een coach die me tips en ademruimte gaf. Het is dankzij deze ‘ploeg’ van helpende handen en harten dat mijn passie voor de begijnen overeind bleef, ook op dagen dat de storm oneindig leek te blijven duren. Oprechte dank hiervoor.
Wonen op een Gents begijnhof:
Begijnhof ‘Ter Hoye’ te Gent. Bron: voor educatieve doeleinden, Wikipedia.
Wonen op het erfgoed waar ik vandaag een decennium over schrijf en informeer, behoort reeds een aantal jaren tot mijn wensenlijst. Pogingen om hierover te spreken met de beleidsvoerders van de Gentse begijnhoven en/of een vrijkomende woonst te bezoeken, botsten op een muur van onverschilligheid en machtspolitiek. De onrespectvolle responsen brachten de boodschap ‘Niet welkom!’ over.
In English:
May 18th 2013, now ten years ago, the beguines and their herstory became a main topic in my life.
Let’s have a look back and end with some critical points:
2013-2014: discovery of the brilliant herstory of the beguines, resulting in a quest, visiting all 26 women cities. I started writing about this personal journey on my blog ‘begijnhovenqueeste’. Articles about this journey were published in the Flemish and local magazines ‘Ons begijnhof’, ‘Begijnhofkrant’ and ‘Kerk en Leven’.
Article in the Flemish, catholic newspaper ‘Kerk en Leven’ – 2015.
2015: I lanced a page on facebook, naming it ‘Begijnennieuws’. The page slowly becomes the main reference point for everything about the beguines. People from Italy and America showed interest, so I decided to add ‘Community of beguine news‘ to the name of the page. From that moment on all new posts are completed with subtitles in Dutch and English. Some groups ask me to be their guide on a beguinage during the summer.
Guide tour with a visit in the room, filled with portraits of former mistresses of the beguinage – Large Beguinage Gent (Sint-Amandsberg).
2016: the crowdfunding for ‘Wise women’, a book about the beguines, is lanced. Donations are made and the result is succesdfull. I can start doing archive work in archives in Flanders and the Netherlands.
The first rough version for the herstory of the beguinage of Dendermonde for ‘Wise women’.
2017: the Council of Ghent changes the description to ‘last beguine of Ghent’ on the street name plate of beguine Marcella Van Hoecke. This respons was made after working together withtogether with Cecile Vanooteghem. On October 26 the local newspaper ‘De Gentenaar’ writes an article about our action and the result.
2018-2020: continuing research work in archives and literature.
2020 – 2021: the outbreak of corona puts a hold on the research. Libraries and archives have to close the door. After the first wave of corona, the limited access to archives and libraries slow down the research and writing. I wrote columns about the beguine past for the local magazine of the beguinage ‘Our Lady Ter Hoye’ ’till 2023.
Archive work in the State Archive of Ghent.
2021: start of the Rememberance Day of the beguine herstory. From 2021 on, every year on April 14th, archives and beguinages with a social media page put the beguines in front.
2022: part two of ‘Wise women’ is finished. The full herstory of 26 beguinages and 13 remarkable beguines is born.
2023: the rough version of part one, ‘Eight centuries of beguine herstory’ is finished.
Begiune herstory and research:
The beguines and their rich herstory are not often a topic of research. The few publications in Flanders are studies of a handfull beguinages. The theories about the origin and evolution of the beguines are repeated over and over again. There is a lack of new ideas and a fresh persective on these old, ruminating theories. Most studies aboout beguines are outdated, fragmented and consider only one perspective on their herstory. Researchers outside Europe study the beguines, because in Flanders there is no attention for them. Their findings are absent in Flemish publications. What’s going on here? Why are these findings neglected? Who keeps them outside of the mainstraim publications about beguines? Recent books speak of wearing blinders and a stubborn, Flemish reluctance to study the beguines from an European view.
To study the beguines means having a strong character and lots of endurance. As a researcher I recieved a good ’till excellent service in city- and state archives, in university libraries, from local contacts, on beguinages and in public libraries. A few ‘small’ archives are known for their misogyny and power politics. Sexism, verbal agression and intentional obstruction to the archive documents are reality. Few researchers dare to write about this. They know that bringing this into public can cost their career, their credibility. It often leads to even more corruption, emotional exhaustion and disbelief.
To lead a project like ‘Wise women’ is to take different roles and tasks: to coordinate, to research, to do administration, … I could and can fullfil all these tasks due to support from different people. Archivists and employees at archives shared their knowledge, offered tips and information and gave me references. Experts showed me articles and and provided new contacts. I got encouragement from beguine contacts in Italy, America and the Netherlands. My immediate circle of contact followed me from the beginning: at the edge of a deap leap into the then unknown world of herstory and heritage. They offered support when things did not work out as plannend, when i got to take action on copyright situations and trust isues. This group of people made and make it possible to be able to keep going. Thank you.
To live on a beguinage in Ghent:
Beguinage ‘Ter Hoye’ at Ghent. Source: for educational purpose, Wikipedia.
To live on the heritage that I do research about is one of my wishes. Requests to have a converstation about this topic or to visit a house/appartment that would be vacant, were met with neglect and power games by the policy makers of the beguinages. This unrespectfull respons gave a message: ‘You’re not welcome!’
Exact tien jaar geleden kwam er een einde aan de grootste en unieke Europese geschiedenis van de begijnen met het overlijden van Marcella Pattyn, de laatste der begijnen. Op 14 april 2013 behoorde het achthonderjarige, begijnse verhaal tot het verleden. Marcella’s overlijden en het formele einde van de begijnen was wereldnieuws: ‘The Economist‘ gaf de begijnse geschiedenis en Marcella alle aandacht en kroonde haar tot eerste Vlaming die in dit gerenommeerde tijdschrift verscheen – alweer een unicum. Met recht zijn de begijnen en het einde van de begijnse geschiedenis een jaarlijkse herdenking waard. De Poolse krant wPolityce roemde Marcella Pattyn en in het Vlaamse (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) en Nederlandse nieuws werd aan dit feit volop aandacht gegeven. Inmiddels heeft Marcella een eigen Wikipedia-pagina.
Wie waren de begijnen?
Autonome vrouwen, over heel Europa verspreid, die zowel een levensstijl als single vrouw in verbinding met andere vrouwen neerzetten én de uitvindsters waren van de volkstaaltheologie – dat kenmerkt de begijnen. Deze revolutionaire vrouwen worden tot op de dag in Vlaanderen gestereotypeerd en versuikerd tot naïeve vrouwen, een mechanisme dat hun prachtige geschiedenis ontkracht en wegstopt. Het volkstheologische werk van begijn Mechtild van Maagdenburg verdient het om naar een grootser publiek bekend gemaakt te worden.
De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Acht eeuwen?
Jawel, de begijnse geschiedenis vormt een aaneengesloten stuk van maar liefst achthonderd jaar. De begijnenbeweging startte op het einde van de 12e eeuw met vrouwen die bewust kozen voor een single leven, ten behoeve van elkaar en de maatschappij. Vrouwen vanop het gehele West-Europese continent leefden als begijn en verrichten op elke vlak (sociaal, economisch, cultureel, theologisch) waardevolle bijdragen: als ziekenverzorgsters, schrijfsters, textielwerksters, zakenvrouwen,… vervulden zij een prominente rol in hun stad of dorp. In Vlaanderen leren we kritiekloos het onrealistische, suikerzoete beeld over de begijnen als naïeve vrouwen te slikken.
En de begijnhoven dan?
Begijnhoven ontstonden onder de samenwerking van de religieuze en wereldlijke macht: om te pogen de begijnen onder controle te krijgen, riepen ze uit ‘dat deze vrouwen bescherming’ moesten krijgen’. Economische voordelen vormden een lokaas om begijnen op één woongebied samen te doen wonen, een proces dat midden dertiende eeuw zo goed als volbracht was. Begijnhoven, of restanten ervan, zijn terug te vinden in België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. De Vlaamse begijnhoven zijn UNESCO-Werelderfgoed: 13 ervan kregen deze kroning. Deze ‘vrouwensteden’ benadrukken de uitzonderlijke waarde van dit erfgoed. In Vlaanderen is er helaas nog te weinig collectieve trots op deze uitzonderlijke symbolen van de begijnse geschiedenis.
En de toekomst?
De begijnse geschiedenis is het meer dan waard om jaarlijks te herdenken. Een rechtmatige en eervolle herdenkingsdag is wat hen toekomt.
In English:
Exactly ten years ago the marvellous beguine herstory of eight hunderd years ended – Marcella Pattyn, the last beguine, died that day. The European story of unique women ended. The death of Marcella was all over the news: ‘The Economist‘ wrote about Marcella and the beguines, making her the first Flemish person to get attention in this magazine. The latter again a unique moment.
The beguines and the formal end of the herstory of the beguines are have every right to have a day of rememberance. The Polish newspaper wPolityce wrote respectfully about Marcella, in the Flemish (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) and Dutch news this herstorical moment was a topic. Marcella now has her own Wikipedia-page.
The ten last beguines of Breda (The Netherlands) (20e century). For educational purpose only.. Foto: L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Who were the beguines?
Independent women, living througout West-Europe, who prioritised connection with like-minded women and the inventors of lay theology – that ‘s what the beguines characterises. As revolutionary women the beguines, untill today, are mouled into stereotypes that portraits them as naive figures. The stereotyping of the beguines hides their rich herstory and debuks the power the beguines had. The theological work of beguine Mechtild of Magdeburgdeserves more public disclosure.
Eight centuries?
The beguines made a herstory of 800 years. De beguine movement started at the end of the 12th century with women who chose to live a single life for the purpose of eachother and society. All over the west of Europe women lived as beguines and contributed on every level (social, politival, cultural, theological,…): as medical specialists, writers, business women, textile workers,… They fullfilled a prominent role in society.
And the beguinages?
The construction of beguinages were an idea of religious and administrative powers: their goal was to controle the beguines, sold as ‘those women need protection’. Economic advantages were used as a bait to group the women together. This proces wasfinalised around mid 13th century. Beguinages, or remnants of it, are found in Belguim, the Netherlands, Germany and France. The Flemish beguinages are World Heritage: 13 of them were recognised as UNESCO-heritage. The ‘women cities’ are symbols of exceptional value of heritage. In Flanders people are yet not pride enough to have the beguinages, collective boasting is missing.
And the future
The beguines deserves a celebration/rememberance day – let’s start this tradition and give the beguines a honorable day of remembrance.
In het afgelopen jaar stonden de begijnen en hun geschiedenis centraal op verschillende manieren:
na intense en beperkende coronagolven kon het onderzoekswerk voor ‘Wijze vrouwen’ weer op volle toeren draaien. Het resultaat was een volledig afgewerkt ‘deel twee’: de uitgebreide geschiedenis van 25 Vlaamse begijnhoven en 13 markante begijnen. Dit deel wordt onderbouwd door stevige archiefreferenties.
De ‘begijnendag’ kon op meer belangstelling rekenen. Op 14 april zetten archieven en lokale begijnhofverenigingen de herdenking van het begijnse verleden in de belangstelling via hun sociale media.
De facebookpagina ‘Begijnennieuws/Community of beguine news’ werd ondertussen dé referentie voor de laatste informatie over het begijnse heden en verleden. Meer dan 600 mensen bleven op de hoogte van nieuws op en rond het begijnenerfgoed. Voor volgers buiten Vlaanderen biedt de pagina een gewaardeerde band met de begijnse geschiedenis die zij in eigen land (visueel) missen.
In ‘t nieuwe jaar….
schrijven we zelf geschiedenis: dan is het een decennium geleden dat de passie voor het begijnse erfgoed ontvlamde. Het vuur uitte zich in een engagement van blijvende duur.
Begijn op het begijnhof van Sint-Amandsberg. Copyright: STORME_PBK_0485 Archief Gent. Beguine on the beguinage of Ghent (Sint-Amandsberg).
In English:
In the past year the beguines and their herstory was carried forward in several ways:
the research for ‘Wise women’ progressed after a delay due to corona. Part two could finally by finished. The past of 25 beguinages and 13 beguine portraits were written. This part was build on a foundation of lots archive work.
the rememberance of the beguines is getting more known. On the 14th of April archives gave the beguine herstory a deserved place on their social media.
the facebook page ‘Community of beguine news’ is a reference point for all things about the beguine heritage. More than 600 people are informed about the latest news on the beguines. For people outside Flanders the page provides a source and connection to the beguine heritage, lacking in their own country.
In 2023….
it will be ten years ago that the passion beguines came to stay. A decennium of hard work will be put in the spotlight.
Exact negen jaar geleden kwam er een einde aan de grootste en unieke Europese geschiedenis van de begijnen met het overlijden van Marcella Pattyn, de laatste der begijnen. Op 14 april 2013 behoorde het achthonderjarige, begijnse verhaal tot het verleden. Marcella’s overlijden en het formele einde van de begijnen was wereldnieuws: ‘The Economist‘ gaf de begijnse geschiedenis en Marcella alle aandacht en kroonde haar tot eerste Vlaming die in dit gerenommeerde tijdschrift verscheen – alweer een unicum. Met recht zijn de begijnen en het einde van de begijnse geschiedenis een jaarlijkse herdenking waard. De Poolse krant wPolityce roemde Marcella Pattyn en in het Vlaamse (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) en Nederlandse nieuws werd aan dit feit volop aandacht gegeven. Inmiddels heeft Marcella een eigen Wikipedia-pagina.
De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Wie waren de begijnen?
Autonome vrouwen, over heel Europa verspreid, die zowel een levensstijl als single vrouw in verbinding met andere vrouwen neerzetten én de uitvindsters waren van de volkstaaltheologie – dat kenmerkt de begijnen. Deze revolutionaire vrouwen worden tot op de dag in Vlaanderen gestereotypeerd en versuikerd tot naïeve vrouwen, een mechanisme dat hun prachtige geschiedenis ontkracht en wegstopt. Het volkstheologische werk van begijn Mechtild van Maagdenburg, het briljante ‘Spiegel der eenvoudige zielen’ van Marguerie Porète en het meesterschap van Hadewijch verdienen het om naar een grootser publiek bekend gemaakt te worden.
Acht eeuwen?
Jawel, de begijnse geschiedenis vormt een aaneengesloten stuk van maar liefst achthonderd jaar. De begijnenbeweging startte op het einde van de 12e eeuw met vrouwen die bewust kozen voor een single leven, ten behoeve van elkaar en de maatschappij. Vrouwen vanop het gehele West-Europese continent leefden als begijn en verrichten op elke vlak (sociaal, economisch, cultureel, theologisch) waardevolle bijdragen: als ziekenverzorgsters, schrijfsters, textielwerksters, zakenvrouwen,… vervulden zij een prominente rol in hun stad of dorp.
En de begijnhoven dan?
Begijnhoven ontstonden onder de samenwerking van de religieuze en wereldlijke macht: om te pogen de begijnen onder controle te krijgen, riepen ze uit ‘dat deze vrouwen bescherming’ moesten krijgen’. Economische voordelen vormden een lokaas om begijnen op één woongebied samen te doen wonen, een proces dat midden dertiende eeuw zo goed als volbracht was. Begijnhoven, of restanten ervan, zijn terug te vinden in België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. De Vlaamse begijnhoven zijn UNESCO-Werelderfgoed: 13 ervan kregen deze kroning. Deze ‘vrouwensteden’ benadrukken de uitzonderlijke waarde van dit erfgoed. In Vlaanderen is er helaas nog te weinig collectieve trots op deze uitzonderlijke symbolen van de begijnse geschiedenis.
En de toekomst?
De begijnse geschiedenis is het meer dan waard om jaarlijks te herdenken – laat ons beginnen deze traditie gewoon neer te zetten – een rechtmatige en eervolle herdenkingsdag is wat hen toekomt.
In English:
Exactly nine years ago the marvellous beguine herstory of eight hunderd years ended – Marcella Pattyn, the last beguine, died that day. The European story of unique women ended. The death of Marcella was all over the news: ‘The Economist‘ wrote about Marcella and the beguines, making her the first Flemish person to get attention in this magazine. The latter again a unique moment.
The beguines and the formal end of the herstory of the beguines are have every right to have a day of rememberance. The Polish newspaper wPolityce wrote respectfully about Marcella, in the Flemish (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) and Dutch news this herstorical moment was a topic. Marcella now has her own Wikipedia-page.
The 10 last beguines of the beguinage of Breda (20th century). Picture only for educational purpose. Copyright: L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Who were the beguines?
Independent women, living througout West-Europe, who prioritised connection with like-minded women and the inventors of lay theology – that ‘s what the beguines characterises. As revolutionary women the beguines, untill today, are mouled into stereotypes that portraits them as naive figures. The stereotyping of the beguines hides their rich herstory and debuks the power the beguines had. The theological work of beguines Mechtild of Magdeburg, the briljant ‘Mirror of simple souls’ en het master writings of Hadewijch deserve more public disclosure.
Eight centuries?
The beguines made a herstory of 800 years. De beguine movement started at the end of the 12th century with women who chose to live a single life for the purpose of eachother and society. All over the west of Europe women lived as beguines and contributed on every level (social, politival, cultural, theological,…): as medical specialists, writers, business women, textile workers,… They fullfilled a prominent role in society.
And the beguinages?
The construction of beguinages were an idea of religious and administrative powers: their goal was to controle the beguines, sold as ‘those women need protection’. Economic advantages were used as a bait to group the women together. This proces wasfinalised around mid 13th century. Beguinages, or remnants of it, are found in Belguim, the Netherlands, Germany and France. The Flemish beguinages are World Heritage: 13 of them were recognised as UNESCO-heritage. The ‘women cities’ are symbols of exceptional value of heritage. In Flanders people are yet not pride enough to have the beguinages, collective boasting is missing.
And the future
The beguine deserves a celebration/rememberance day – let’s start this tradition and give the beguines a honorable day of remembrance.
De coronamaatregelen maakten van 2021 een periode van continue aanpassing, zeer veel van onze draagkracht vragende. Op begijns vlak sprongen twee zaken in het oog: de begijnendag en het werk voor ‘Wijze vrouwen’.
De actie ‘begijnendag’ kende de medewerking van vele archieven en instellingen via sociale media. Een herdenking van de begijnengeschiedenis, zij het online, werd in leven geroepen. Op 14 april publiceerden talloze stadsarchieven, organisaties en begijnhoven een bericht om het overlijden van laatste begijn, Marcella Pattyn, en het formele einde van de begijnengeschiedenis, te herdenken. De begijnenbeweging was een Europese beweging van maar liefst acht eeuwen, echter op talloze vlakken in de vergeethoek geduwd.
De facebookpagina ‘Begijnennieuws/Community of beguine news‘ bleef ook dit jaar nieuws ‘vers van de pers’ aan u bezorgen. De berichtgeving zet zowel het verleden van de begijnen centraal als recente restauraties van begijnhoven.
Beeld van Marcella Pattyn (begijnhof Kortrijk), de laatste van een 800-jarige beweging van wijze vrouwen. Copyrigt: D. Van Linden
Het ‘Wijze vrouwen’-project liep door, zij het aan een trager tempo vanwege een grotere werkbelasting onder de coronaperikelen.
In English:
The year 2021 asked much of our mental abilities, living in a reality where ‘corona’ is a daily obstacle. During this year two things on the beguine heritage got the most attention: the ‘Day of the beguines’ and ‘Wise women’.
In Flanders I lanced the ‘Day of rememberance of the beguines’ on the 14th of April, the passing away of the last beguine, MarcellPattyn. City archives, organisations and beguinages published a rememberance on this day. The beguines deserve a well-known day of rememberance, in Flanders and beyond. Above all, the beguine movement was a European movement that lasted 800 years! As reality shows us, this rememberance and their heritage is set aside as ‘unimportant’.
Exact acht jaar geleden kwam er een einde aan de grootste en unieke Europese geschiedenis van de begijnen met het overlijden van Marcella Pattyn, de laatste der begijnen. Op 14 april 2013 behoorde het achthonderjarige, begijnse verhaal tot het verleden. Marcella’s overlijden en het formele einde van de begijnen was wereldnieuws: ‘The Economist‘ gaf de begijnse geschiedenis en Marcella alle aandacht en kroonde haar tot eerste Vlaming die in dit gerenommeerde tijdschrift verscheen – alweer een unicum. Met recht zijn de begijnen en het einde van de begijnse geschiedenis een jaarlijkse herdenking waard. De Poolse krant wPolityce roemde Marcella Pattyn en in het Vlaamse (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) en Nederlandse nieuws werd aan dit feit volop aandacht gegeven. Inmiddels heeft Marcella een eigen Wikipedia-pagina.
De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Wie waren de begijnen?
Autonome vrouwen, over heel Europa verspreid, die zowel een levensstijl als single vrouw in verbinding met andere vrouwen neerzetten én de uitvindsters waren van de volkstaaltheologie – dat kenmerkt de begijnen. Deze revolutionaire vrouwen worden tot op de dag gestereotypeerd en versuikerd als naïeve vrouwen, een mechanisme dat hun prachtige geschiedenis ontkracht en wegstopt. Het volkstheologische werk van begijn Mechtild van Maagdenburg, het briljante ‘Spiegel der eenvoudige zielen’ van Marguerie Porète en het meesterschap van Hadewijch verdienen het om naar een grootser publiek bekend gemaakt te worden.
Acht eeuwen?
Jawel, de begijnse geschiedenis vormt een aaneengesloten stuk van maar liefst achthonderd jaar. De begijnenbeweging startte op het einde van de 12e eeuw met vrouwen die bewust kozen voor een single leven, ten behoeve van elkaar en de maatschappij. Vrouwen vanop het gehele West-Europese continent leefden als begijn en verrichten op elke vlak (sociaal, economisch, cultureel, theologisch) waardevolle bijdragen: als ziekenverzorgsters, schrijfsters, textielwerksters, zakenvrouwen,… vervulden zij een prominente rol in hun stad of dorp.
En de begijnhoven dan?
Begijnhoven ontstonden onder de samenwerking van de religieuze en wereldlijke macht: om te pogen de begijnen onder controle te krijgen, riepen ze uit ‘dat deze vrouwen bescherming’ moesten krijgen’. Economische voordelen vormden een lokaas om begijnen op één woongebied samen te doen wonen, een proces dat midden dertiende eeuw zo goed als volbracht was. Begijnhoven, of restanten ervan, zijn terug te vinden in België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. De Vlaamse begijnhoven zijn UNESCO-Werelderfgoed: 13 ervan kregen deze kroning. Deze ‘vrouwensteden’ benadrukken de uitzonderlijke waarde van dit erfgoed. In Vlaanderen is er helaas nog te weinig collectieve trots op deze uitzonderlijke symbolen van de begijnse geschiedenis.
En de toekomst?
De begijnse geschiedenis is het meer dan waard om jaarlijks te herdenken – laat ons beginnen deze traditie gewoon neer te zetten – een rechtmatige en eervolle herdenkingsdag is wat hen toekomt.
In English:
Exactly eight years ago the marvellous beguine herstory of eight hunderd years ended – Marcella Pattyn, the last beguine, died that day. The European story of unique women ended. The death of Marcella was all over the news: ‘The Economist‘ wrote about Marcella and the beguines, making her the first Flemish person to get attention in this magazine. The latter again a unique moment.
The beguines and the formal end of the herstory of the beguines are have every right to have a day of rememberance. The Polish newspaper wPolityce wrote respectfully about Marcella, in the Flemish (Knack, DeMorgen, Gazet van Antwerpen, VRT-nieuws, Het Belang van Limburg,…) and Dutch news this herstorical moment was a topic. Marcella now has her own Wikipedia-page.
The 10 last beguines of the beguinage of Breda (20th century). Picture only for educational purpose. Copyright: L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.
Who were the beguines?
Independent women, living througout West-Europe, who prioritised connection with like-minded women and the inventors of lay theology – that ‘s what the beguines characterises. As revolutionary women the beguines, untill today, are mouled into stereotypes that portraits them as naive figures. The stereotyping of the beguines hides their rich herstory and debuks the power the beguines had. The theological work of beguines Mechtils of Magdeburg, the briljant ‘Mirror of simple souls’ en het master writings of Hadewijch deserve more public disclosure.
Eight centuries?
The beguines made herstory of 800 years. De beguine movement started at the end of the 12th century with women who chose to live a single life for the purpose of eachother and society. All over the west of Europe women lived as beguines and contributed on every level (social, politival, cultural, theological,…): as medical specialists, writers, business women, textile workers,… They fullfilled a prominent role in society.
And the beguinages?
The construction of beguinages were an idea of religious and administrative powers: their goal was to controle the beguines, sold as ‘those women need protection’. Economic advantages were used as a bait to group the women together. This proces wasfinalised around mid 13th century. Beguinages, or remnants of it, are found in Belguim, the Netherlands, Germany and France. The Flemish beguinages are World Heritage: 13 of them were recognised as UNESCO-heritage. The ‘women cities’ are symbols of exceptional value of heritage. In Flanders people are yet not pride enough to have the beguinages, collective boasting is missing.
And the future
The beguine deserves a celebration/rememberance day – let’s start this tradition and give the beguines a honorable day of remembrance.
Ondanks dat 2020 als ‘het coronajaar’ zal bekend staan, bleef het uitdragen van het begijnenerfgoed centraal staan.
Afgelopen jaar maakt de facebookpagina ‘begijnennieuws/community of beguine news’ zelf geschiedenis: reeds vijf jaren verbind deze online pagina alle geïnteresseerden in het begijnse erfgoed en geschiedenis, over landen heen. Het begijnenerfgoed kan rekenen op belangstelling van een internationaal publiek. Dit jaar kwam er opvallend veel berichtgeving over de (aankomende) restauraties en restauratiefasen van de Vlaamse begijnhoven.
De deelname aan de opnames voor het programma ‘Meer vrouw op straat’ toonde zich helaas niet in de afleveringen. Voor de daaropvolgende straatnamenacties in Aarschot en Kortrijk werden de begijnen Marcella Pattyn en Maria-Anna Jans voorgedragen – om erna een diplomatische ‘dank u’ te krijgen….
Begijnhof Kortrijk: Sint-Annazaal en beeld van M. Pattyn. Foto copyright: D. Van Linden
14 april, de herdenkingsdag van de begijnen met het overlijden van ‘s werelds laatste begijn Marcella Pattyn, werd in de kijker gezet. Enkele archieven en erfgoedinstanties maakten het artikel bekend via hun kanalen – een gebaar dat enkel op aanmoediging kan rekenen.
Het onderzoekswerk voor het ‘Wijze vrouwen’-boek werd voortgezet, via de facebookpagina ‘begijnennieuws’ bleef u op de hoogte van de vorderingen.
(in English)
This past year 2021 will be forever known as ‘the year of corona’. Although an obstacle for many situations, promoting the beguine heritage continued.
The facebook page ‘community of beguine news’ made hertory with five years of celebration – this page connects people from all over the world, interested in the beguine herstory and their heritage. In 2020 many posts were centered around restaurations (to come) on the Flemish beguinages.
The Flemish program ‘More women names on streetnames’ did not mention the beguines, although there was a filmed interview. The cities of Aarschot and Kortrijk asked for names of women who made herstory: the beguines Marcelle Pattyn and Anna-Maria Jans were put in front. Untill now we recieved only a few diplomatic words…
On April 14th an article in rememberance of the death of the last beguine, Marcella Pattyn, was published. Archives and heritage organisations were asked to put the beguine heritage on this day in the spotlight which some actually did. We only can encourage this habit.
The research work for ‘Wise women’ continued, publishing updates on the facebookpage ‘community of beguine news’.
Let’s go for more beguine spirit in the new year 2021!
Begijnhovenqueeste 