Sint-Amandsberg: grauw en groots

Na verankering van de afgelopen gebeurtenissen wachtte de ingangspoort van het groot begijnhof van Sint-Amandsberg op mij. Een zonovergoten dag en veel nieuwsgierigheid vergezelden mij…

Het begijnhof maakte een grauwe indruk op me, de grijsbruine bakstenen vertelden me weinig. Ik herkende de piëta in een klein kapelletje aan de poort. Straat na straat wandelde ik het begijnhof door, een bestendige, ankerende rust was voelbaar… de zon zinderde, ik genoot van de dingen die op mij afkwamen.

‘Aha, schone jongen, jou heb in Mechelen leren kennen, daar ben je weer!’ glimlachte ik toen ik Michaël, vanuit zijn vensterkader, begroette. Ik had geen idee wat hij op mij queeste deed, doch kon de vraag laten zijn. Ik voelde dat hij er ‘gewoon was’.

Verder wandelende verbaasde ik me over de grootte van de conventshuizen en de pleinen. Het geheel was indrukwekkend, doch ik miste de intimiteit en mystieke sfeer…

In de tuin van het volgende convent werd ik even uit mijn evenwichtige rust gebracht: daar was ze weer, Maria! Het leek alsof ze mij op de hielen volgde en net wanneer ik dacht van haar af te zijn, weer kwam piepen! Ik zuchtte: ‘Wat wil je mij toch zeggen?’ Ik kon de vraag niet laten zijn, kon er geen antwoord op geven, niet vanuit mijn verstand en niet vanuit mijn gevoel…

Een pauze nemende aan het Sint-Beggaplein keerde de rust terug: ik genoot van de koelte van de schaduw, de koeien in de wei, het ruisen van de wind door de bomen.

Heel even kreeg ik voeling met de honderden begijnen die hier leefden, met de atmosfeer en de strikte organisatie die hier noodzakelijk moet geweest zijn. Ik merkte echter de authenticiteit van de oorspronkelijke beweging te missen, het revolutionaire, de diepgang, het sprankelende… en vooral wilde ik weten wat ze toch met Maria hadden dat mij zo aansprak en zich ergens, zo wist ik zeker, al was het in de diepste ondergrond, te vinden moest zijn!

Omwentelingen integreren…

Alvorens verder te gaan op mijn queeste (de begijnhoven van Sint-Amandsberg en West-Vlaanderen stonden in de wachtrij), nam ik een moment om alle ontdekkingen, contacten, gebeurtenissen en bezoeken te laten bezinken. Een deel van mijn queeste veruiterlijkte zich op mijn prikbord, dat zich beetje bij beetje begon te vullen met ‘voeding’ in de vorm van foto’s, stukjes tekst en ‘toevalstreffers’!

Terwijl ik alles aanschouwde, kon ik mezelf zien…

– op een paar weken tijd was ik getransformeerd van complete leek tot wandelende begijnhovenspraakwaterval. Ofwel was ik op weg naar een hof, ofwel was ik erover aan het lezen, ofwel was ik een planning qua logement/ vervoer aan het maken. Ik ademde ‘queeste’ in en uit, stond ermee op en ging ermee slapen. Ik concludeerde ofwel nu compleet ‘zot’ te zijn ofwel begeesterd tot op mijn botten, en misschien was dat wel hetzelfde…

– nog ‘zotter’ vond ik het feit dat ik deze queeste maakte in gezelschap van iemand die ik heel kort voor de start hiervan had leren kennen. Deze persoon kon het toelaten mij te vergezellen en me toch mijn weg te laten zoeken, kon zijn plaats vinden in dit hele gebeuren.

– de wereld van de mystiek,  het ‘weten van het hart’ begon een grotere plaats in mijn leven te krijgen. Waar ik ervoor ervaringen van stilte kon laten zijn en ze ergens wel verstond, zakte ik nu dieper in de ‘onderwereld’. Deze wereld was geen sprookjeswereld: ontzielde plaatsen en harde feiten mengden zich met vragen, soms onbeleefde antwoorden, toffe ontmoetingen, risico’s en nog meer vragen. Terwijl ik voortwandelde, leek de tocht zelf mij ook voort te duwen.

– mijn wereld stond op z’n kop: ik kreeg (een sterkere) verbinding met elementen en combinaties hiervan die ik ervoor zelfs in mijn wildste dromen niet kon voorstellen: Maria, kapellen, kerken, kloosters, heiligen, rozen, de kleur blauw, wijze vrouwen met zilveren haren, sprookjes, mythen, de slang, het zwaard en de dolk, poorten, heksen,…  ze logeerden in mij en waren vastbesloten niet te vertrekken vooraleer ik hen met elkaar in verband kon brengen.

Staags verder lezend in ‘De ontembare vrouw’ van Estés concludeerde ik dat mijn dromen misschien nog niet ‘wild’ genoeg waren geweest. Terwijl mijn verstand vraagtekens zette bij alle informatie, plante ik mij neer in de zon, liet mijn mijmeringen los en glimlachte met de zekerheid ‘there will be an answer, let it be, let it be…’

Een krachtige gastbijdrage

Door te bloggen, kreeg het schrijfvirus me meer en meer te pakken. Over mijn queeste schreef ik voor de blog ‘de tweede sekse’ een gastbijdrage onder de titels ‘Kracht (1)’ en ‘Kracht (2). Hierbij deel ik ze  graag met jullie!

Kracht…(1)

In een wereld levende waar seksisme, objectivering van vrouwen en (sexueel) geweld op hen voorkomt, heb ik lange tijd mij verdiept in boeken, documentaires, lezingen, films,… die mij steeds bewuster maakten van de beperkte rollenpatronen (en dit voor mannen en vrouwen), het systeem dat mensen als grondstoffen behandeld, de hardnekkigheid van clichés,…

Dit bewustworden en mij hierin steeds verder verdiepen, dat doe ik nog steeds… doch, ik merk op momenten ook moedeloos te zijn, heel veel teleurstellingen te verwerken te krijgen en een gebrek aan maatschappelijke steun te er evaren… ik werd er moe van… zocht naar meer positiviteit, naar sterke vrouwenmodellen, naar voeding…

Ik besefte twee dingen: ten eerste dat ik op school en in het ‘normale circuit’ vooral ‘zijn verhaal’ als geschiedenislessen kreeg (geschiedenis noemt in het Engels ‘hiStory’, ‘zijn verhaal’), ten tweede dat de vrouwen als filosofen, wetenschappers,… een expliciete vermelding kregen als ‘vrouwelijke filosofe’ of ‘eerste vrouwelijke astrounaut’, alsof het er per sé bij moest dat het een vrouw betrof.

Ik besloot dat het tijd was om, naast mijn activisme, mezelf ook te voeden met ‘herStory’ als tegengewicht voor ‘hiStory’ en ontdekte een nieuwe wereld die me dieper in de antropologie, de geschiedenis, de architectuur en de symbolenleer trok. De Kelten, de moedergodin, de begijnen, Hildegard von Bingen, de indianen,… kwamen aan bod en telkens zoog ik informatie op waarbij de vrouw respectvol, eervol, krachtig en vooral als mens aan bod kwam.

Ik besefte dat er veel te vinden was, mits ik bereid was om soms diep te graven. De vrouw werd weggewist uit de boeken, uit de geschiedenis, uit de hedendaagse wereld,… maar zelf laat ik ze terugkomen, herrijzen en laat ik ze mij voeden. Ik koester ze als kostbare schatten, als een vat om mezelf heel regelmatig in onder te dompelen.

Kracht (2)

En graven deed ik, een nieuwe wereld ging open… en ik leerde een aantal dingen: Deze zaken deel ik graag met jullie ter inspiratie! Neem mee wat je wilt, laat liggen wat je niet aanspreekt.

In mijn lijf te gaan zitten: in een maatschappij waarin ‘denken’ een te grote plaats inneemt, zocht ik naar evenwicht tussen ‘denken’ en ‘voelen’. Ik startte met lessen oriëntaalse dans, een dans die oorspronkelijk voor en door vrouwen uitgevoerd werd en waarbij de vruchtbaarheid centraal staat (en dus niet als sexueel entertainment voor mannen!). Wat voelt dat goed!

Positieve boodschappen: ik merkte dat ons geleerd word (en dan nog sterker aan vrouwen) om vooral de dingen die we niet goed kunnen te benadrukken en het eigen uiterlijk steeds af te breken. Hoe bewuster ik me hiervan werd, hoe meer ik deze verinnerlijking van negativiteit begon op te merken. Ik besloot: ‘realistisch opmerken dat ik iets (nog) niet kan, is ok, mezelf hard onder mijn voeten geven en (laten) afbreken, neen’. Ik ben mijn omgeving ook om steun gaan vragen, immers omringende, stimulerende woorden en schouderklopjes zijn nodig. Loop ik nu ‘superhappy’ rond? Neen, aan die cultus heb ik geen boodschap. Wel wil ik een gezondere houding naar mezelf ontwikkelen. Slaag ik daar altijd in? Ook niet, maar dan is het juist belangrijk om dit te erkennen en hierop geen harde zelfkritiek te gaan toepassen.

HerStorische voeding: ik zocht naar rolmodellen, sterke vrouwen, hun eigenschappen, hun ideeën, hun doorzettingsvermogen,… en vond ze! Het redeneerstalent en het doorzettingsvermogen van Catharina van Siëna, de persoonlijke inzichten, werken, muziek en politieke acties door Hildegard von Bingen, de prachtige schrijfsels over de mystiek door de begijnen, de Venuskunst,… ik zocht er foto’s en symbolen van en hing deze goed zichtbaar op, zodat ik deze ‘voeding’ telkens zou herinneren. Tevens merkte ik dat op bezoek komende vrienden soms nieuwsgierig waren naar die afbeeldingen, waarop ik enthousiast erover vertelde en zo hen zo een herStorische boodschap meegaf.

Taal: onze taal is naar de visie ‘mens = man’ gekleurd. In mijn eigen taal let ik erop dit niet toe te passen. Bv. ‘we zijn met een zestal mensen’ in plaats van ‘we zijn met een zestal man’. In mijn oplettendheid spreek ik andere mensen daar direct of indirect, vaak met humor, op aan. Lukt dit steeds? Neen, maar dan weet ik in hoeverre de persoon in kwestie een kritische kijk op de wereld heeft en kan ik daar mijn conclusies uit trekken.

Resultaat? Ik ben blij met en geniet van mijn vondsten en zoek verder! Meer tips welkom!

Herstorisch Ter Hoye: ode aan ‘la madre’

Ter Hoye, opgericht in 1240, dankt zijn naam aan aan de vorige functie van het terrein: een hooiland. Het begijnhof is opgedragen aan Maria. Gravin Johanna van Constantinopel en later haar zus Margeretha, ondersteunden de bouw en het voortbestaan van dit grote, mooie begijnhof*.

Oorspronkelijk had het begijnhof een pleinvorm, doch in de 17e-eeuwe brak een bloeiperiode aan met veel nieuwe intredingen waardoor er straatjes bijgemaakt werden en het hof een ‘gemengd’ type werd. Tevens maakten de begijnen plannen om hun kapel te vervangen door een grote kerk. Ondanks wrijvingen met de bisschop en het bisdom, haalden de begijnen (meer bepaald grootjuffrouw Van Hoorebeke) juridisch hun gelijk en mocht de kerk naar hun wensen gebouwd worden.

Onze-lieve-Vrouwe ‘beschermt’ dit monument en de nissen aan weerszijden stellen de heiligen Aya en Godelieve voor. Vooral Godelieve werd de bewoonsters sterk vereerd.

Vanaf de 19e eeuw worden de begijnen met uitdrijving bedreigd. Hertog von Arenberg kocht in 1862 het begijnhof aan en liet herstellingswerken uitvoeren. Na de eerste wereldoorlog ging het deze Duitse familie niet goed af, waardoor hun bescherming wegviel. Gelukkig waren de begijnen erna in staat hun hof terug te kopen. Ondanks dat de begijnen langzamerhand verdwenen, is het hof zelf, de kerk, de Sint Godelievekapel en de bleekwijde mooi bewaard gebleven.

*Op het moment van schrijven gaan er herstellingswerken door aan de begijnhofkerk en enkele huizen.