‘Begijnendag’: herdenking acht eeuwen begijnengeschiedenis – Commemoration: Eight centuries of beguine herstory

(English: see below)

Op 14 april 2013 overleed Marcella Pattyn, de laatste begijn ter wereld. Haar dood betekende het einde van acht eeuwen uniek erfgoed. In de meeste literatuur krijgen we een beeldvorming aangemeten die hen ofwel versuikerd tot naïeve vrouwen ofwel opgehemeld tot ‘supervrouwen’. Beide stereotypen beantwoorden geenszins aan menselijkheid, noch aan de realiteit van het begijnse leven. Ze getuigen van van een snel, ongegrond oordeel als een armoedige kennis van hun geschiedenis. Begijnen waren mensen die kozen voor een leven met grote autonomie en zelfbewustzijn. Deze humane visie wint in Vlaanderen aan kracht.

De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. –  Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.

De begijnen hebben een nieuwe levensstijl en een nieuw literair genre op hun naam staan. Zonder hen zou de mystieke literatuur er anders hebben uitgezien. Zij pionierden door over hun spiritueel-religieuze theologie in de volkstaal te schrijven én te kiezen voor een soeverein leven in verbinding met andere vrouwen. In 1998 kroonde UNESCO dertien Vlaamse begijnhoven tot Werelderfgoed.

13e eeuwse begijn Mechtild van Maagdenburg pionieerde in de volkstaaltheologie met ‘Het vloeiende licht van de godheid’

De begijnen, als Europees fenomeen, hielden acht eeuwen lang stand ondanks dubieuze kerkelijke boodschappen, een veranderende tijdsgeest en pandemieën zoals de pest en de cholera. Ze namen hun hele geschiedenis lang een actieve rol op. Ze leverden belangrijke bijdragen aan de textielnijverheid, waren kundig als medisch personeel en voorzagen voedsel en hulp aan mensen met financieel beperkte middelen. ‘s Werelds laatste begijn, Marcella Pattyn, sloot de begijnse geschiedenis af met haar vurige wens tot en uitoefening van zorg voor chronisch zieke mensen. In haar laatste jaren op de Kortrijkse vrouwenstad fungeerde zij als toeristische trekpleister. Deze rol gebruikte ze om zelfgemaakte poppen te verkopen ten voordele van ziekenondersteuning.

Marcella Pattyn (1920-2013)

Haar overlijden was wereldnieuws, reikte tot de media in onder meer Polen en Amerika én zette haar als eerste Vlaming neer in het gerenommeerde tijdschrift ‘The Economist’ – wederom een unicum.

(In English)

On April 14th 2013 Marcella Pattyn, last beguine of the world, past away. Her death meant the end of eight centuries of singular heritage. Literature about the beguines reduces them mostly to sugary, naïve women or glorifies them to ‘superwomen’. Those stereotypes have nothing in common with their humanity, nor with the daily reality of beguine life. Using those stereotypes show a quick judgement and poor knowledge about the beguine herstory. Beguines were women who choose to live autonomous.

The ten last beguines of Breda (20th century). Photo exclusively for educational purpose. –  Photo: by L.P. le Grand, collection City Arhives of Breda, id.nr. 19670284.

The beguines invented a new life style and a new genre of literarture: our knowledge of mysticism would not be the same without them. Pioneering by writing about theology in  the vernacular and by choosing to live a single life in connection with similar women. In 1998 UNESCO labeled thirtheen Flemish beguinages World Heritage.

13th century beguine  Mechtild  of Magdenburg pioneered in vernacular theology by writing ‘The flowing light of the godhead’.

The beguines existed eight centuries through church interventions, changing times and pandemics, e.g. cholera and the Black death. Through their herstory the beguines were actively involved in medical care, textile work and provided food and aid for people with less financial resources. Marcella Pattyn, worlds last beguine, ended the beguine herstory with this spirit of taking care: she specified her work to take care of chronic ill people. During her last years as beguine on the beguinage of Kortrijk, Marcella sold puppets to gather financial support for ill people.

Marcella Pattyn (1920-2013)

Marcella’s passing made world news, even Polish media reported it. ‘The Economist’, one of the most renowed international magazines honoured her with an article, making her the first Flemish person to get press attention in this British newspaper.

© D. Van Linden