Oudenaarde: dichter bij Maria…

Op 15 augustus vertrokken we op weg naar Oudenaarde voor het volgende begijnhof: een nieuwe poort, een nieuwe wereld…

Na de informatie aan de poort gelezen te hebben, stapte ik binnen… en ontmoette een plein met mooi gerestaureerde huizen, een bloemenpracht,… en toch… ergens voelde ik ook ontzieling.

Op alle begijnhoven probeerde ik tevergeefs een nog werkende pomp te vinden. Aan de hafvol gevulde emmer te zien, zou deze toch werken. Zo blij als een kind (of zeg ik beter ‘als een begijn’?) ervaarde ik de plezante, doch noeste arbeid van het oppompen van water.

Terwijl ik het hof doorwandelde, proefde ik de verschillende hoekjes en stukjes, telkens goed onderhouden, telkens met een eigen sfeer. Achteraan aangekomen viel de puzzel op zijn plaats: de oorspronkelijke begijnhofmuur was verlaagd tot net boven de grond waardoor de intimiteit en tevens de stilte van het hof in het niets verdween… ontzieling…

Teruggaande naar de kapel ontmoette ik ze plotsklaps weer: Maria! De eerste keer in een mini-nis aan een boom gehangen (‘Waarom aan een boom?’ vroeg ik mij af.), de tweede keer in een geconstrueerde grot en de derde keer in de kapel zelf: woordeloos aanschouwde ik haar, zittend in die prachtige tuin met haar hemelsblauwe mantel, koninklijk, goddelijk…  De stilte in de kapel deed me in de diepte beseffen: ‘Ik kom dichter bij Maria.’

Nog een laatste keer rondgaande ter afscheid, glimlachte ik bij het lezen van dit gedicht…

Kortrijk revisited…

Recent bracht ik een ‘vervolgbezoek’ aan het begijnhof van Kortrijk. Sinds mijn eerste bezoek kom ik hier regelmatig en wilde dan ook de gerestaureerde Sint-Annazaal bezoeken. Dit gebouw, de vroegere vergaderzaal van de begijnen, is nu een interactief centrum over de begijnengeschiedenis, met uitlichting van de Kortrijkse begijnen. Ik was vooral heel blij met de kadering en de gegeven informatie: de nadruk ligt op begijnen als sterke vrouwen met hun 800-jarige geschiedenis, de mystieke beweging, gravin Johanna van Constantinopel als steunende kracht, Marguerite Poréte en Hadewijch als inspirerende, schrijvende voorbeelden,… enfin, HerStory!

De Sint-Annazaal tref je uiterst links van het begijnhof nadat je de poort bent doorgestapt. Het Mariabeeld in de nis sprak mij ten zeerste aan.

Binnengekomen krijg je een overzicht de begijnengeschiedenis: van ‘Wie zijn de begijnen?’ tot de ‘grote’ madammen zoals grootjuffrouw Hiers en Barbara Bonte. Deze laatste kende ik tot op heden niet.

Tevens wordt een link gemaakt naar het heden: in Duitsland is er een begijnengemeenschap actief. De begijnenbeweging herleeft (of is ze nooit uitgestorven?)!

En dan is het nog even genieten van het hof zelf…

Een half jaar onderweg…

Hemelvaartsdag, tijd voor verademing en terugblikken…

Ondertussen hadden we vijftien begijnhoven achter de rug, de overige elf Vlaamse en twee Nederlandse stonden op ons te wachten. Hof per hof begon ik de puzzelstukken bij te prikken, HerStory groeide en groeide…

Mijn blik gleed langs de foto’s, kaartjes en herinneringen:

 – waar ik vroeger geen interesse had in geschiedenis, had ik deze nu eens te meer. Ik besefte toen de patriarchale geschiedenis te krijgen en te hebben meegekregen en was nu bezig met mijn eigen (en ons eigen) erfgoed als vrouw bijeen te sprokkelen en te integreren. Op de fundamenten van History trof ik HerStory.

– mijn bewondering voor de begijnen groeide gestaag: ondanks oorlogen, felle tegenwerking, beschuldigingen en veroordelingen tot de brandstapel, hadden zij 800 jaar bestaan. Wat een madammen, wat een pit, wat een erfgoed!

– ik ‘vrat’ boeken, verdiepte mij in Maria Magdalena en Deborah, de grootjuffrouwen van de begijnhoven, hun legendes,… Ik genoot intens van stilte, van Moeder Natuur en van de verandering van de seizoenen. Mijn hunkering naar ‘voeding’ was enorm, en nieuwe wereld ging open, een nieuwe levensfase werd geboren… Ik besefte doorheen de uiterlijke begijnhofbezoeken met de constructie van een ‘innerlijke tempel’ bezig te zijn.

– mijn intuïtie en scherp waarnemingsvermogen en de kunst deze uit te drukken in woorden naar anderen toe begon ik te zien als waardevolle instrumenten: ‘eigenwijs’, ‘frank’, ‘opstandig’, ‘confronterend’ en ‘rebels’ waren vaak gehoorde woorden in mijn kindertijd. Mijn eigen natuur was intact gebleven en kon ik tergvinden als ik haar wortels vond en voedde. Ik besefte dat we, opgroeiende, leren onze eigen innerlijke stem te wantrouwen en vooral te doen wat maatschappelijk ‘goed’ en ‘norm-aal’ is. Ik was blij met deze ‘intacte’ ontdekking en noemde deze de ‘Pippi Langkous in mij’, doch kwaad op deze onderdrukkende, misogyne mechanismen en de moeite die het mij koste deze te achterhalen en te herstellen.

– mijn relatie met Maria was veranderd: eerst ontvluchte ik haar, ze bleef me echter achtervolgen. Daarna liet ik de mij aangeleerde verhalen over haar los en begon vanuit de leegte, vanuit het onbekende naar haar te luisteren: ‘let it be’. Per begijnhof kwam ik dichter bij haar te zitten… Wat was  nu toch haar verhaal?

– de queeste zelf duwde mij voort: naar het volgende hof!

En de lezing…

Op zes en en negen juli jongstleden gaf ik de aftrap voor twee lezingen over mijn queeste. Het op poten zetten van zo’n project vraagt een serieuze inspanning, die ik tot een goed einde kon brengen door een paar helpende handen: het concept bedenken, de technische ondersteuning, de voorbereidende taken,… alle hulp maakte het geven van de lezingen een aantal kilo’s lichter! Dank jullie wel voor de hulp en tevens dank aan de lezingbijwoners!

Een paar sfeerbeelden…

Vroeg op de dag gingen de voorbereidingen van start: de zaal in orde maken…

Een impressie van de (in)kijkhoek gevuld met boeken en materiaal over de begijnhoven en Maria…

… tot het uiteindelijk geven van de lezingen zelf : de tijd vloog!

Ik heb in ieder geval de smaak te pakken en wil HerStory verder uitbouwen via lezingen en curcussen! Op naar meer van dat!

Herstorisch Dendermonde: met ups en downs

De begijnen in Dendermonde verhuisden in 1288 van hun plek nabij de Sint-Gilliskerk naar de plaats van het huidige begijnhof. Als beschermheilige kozen ze Sint-Alexius: opvallend genoeg een man, de meeste andere hoven deden dit niet. De bloeiperiode in de 14e en 15e eeuw werd teniet gedaan door de Beeldensorm in 1578. Later, door de katholieke overwinning, herstelde het hof zich en brak er wederom een bloeiperiode aan: het begijnenaantal steeg en huizen werden bijgebouwd. Onder het latere gezag van Lodewijk XIV en zijn opvolgers kwam het begijnhof onder toezicht van de Commissie der Burgerlijke Godshuizen (het huidige O.C.M.W.): de grootjuffrouw mocht enkel nog de infirmerie besturen en een deel van de huizen aan de zuidzijde werd verkocht.

In 1865 besloot het liberale stadsbestuur het gehele hof te verkopen. Dit werd voorkomen door adellijke steun: Frédéric-Charles van der Brugghen-de Naeyer betaalde voor het hof en gaf het aan de begijnen in huur. Erfgenamen beslisten erna het deels te schenken aan de begijnen, deels te verkopen: de huizen aan de westzijde gingen onder de hamer. Op dit gedeelte werd later en muur gebouwd om zo het hof te kunnen afsluiten. Het begijnenaantal daalde gestaag tot het overlijden van de laatste oorspronkelijk bewoonster in 1975.

De begijnhofpoort bestaat uit een ingang waarachter onmiddellijk een lang weggetje volgt naar een tweede poort: de stadsdrukte vervaagt geleidelijk bij het binnentreden van het hof.

Net na de poort, op de linkerkant, treffen we een kapelletje aan ter ere van Sint-Antonius. In de 19e eeuw kende zijn verering een grote heropleving (dit dateert van 1889 en staat op de plaats van het vroegere portiershuisje).

De toenmalige infirmerie en het groothuis vormen een geheel en hebben nu een functie als begijnhof-en volksmuseum. Tevens is er de mogelijkheid een begijnhofhuis te bezoeken.

Ook in dit begijnhof vinden we een Lourdesgrot terug naar aanleiding van de Mariaverering en ter gedenken aan Bernadette Soubiron.

De huidige begijnhofkerk werd ingewijd in 1929. Zoals eerder aangehaald leed de eerste kerk veel schade door de beeldenstorm. Latere bezettingen en veroveringen vernietigden één of meerdere stukken van het gebouw. De kerk is neogotisch van aard en de reliëfs in de gevel stellen de zeven weeën van Maria voor.