Herstorisch Diest: grootsheid aan banden gelegd

De Diestse begijnen verenigden zich in 1245 op gronden buiten de stadsomwalling. Door het optrekken van een nieuwe stadsmuur in de late 14e eeuw kwam het hof binnen de stad te liggen.

In de 16e eeuw zorgde pastoor Esschius voor een golf van veranderingen op het begijnhof: hij voerde een spiritueel gezag dat gericht was op persoonlijke inkeer en gebed, liet de lemen huizen vervangen door woningen van steen en legde nieuwe regels betreffende in- en verkoop op die het contact tussen de begijnen en lokale handelaars zeer beperkte. De begijnen en de stadsbewoners protesteerden hevig, zelfs de Inquisitie kwam eraan te pas, doch Esschius voerde zijn beleid door.

foto door Geert De Brabander

foto door Geert De Brabander

Tijdens de bloeiperiode in de 17e eeuw groeide het begijnenaantal tot ongeveer 400, de inval van de Fransen zou dit getal doen afnemen. De huizen van het hof kwamen in handen van het huidige O.C.M.W., die de leegstaande verhuurde aan burgers. In de 19e eeuw tellen we als gevolg nog 25 begijnen. In de 20e eeuw sterft de beweging langzamerhand uit. Door de officiële bescherming van het hof (1938) blijft dit ‘stadje in de stad’ haar karakteristieken behouden.

P1050535

Net voor de ingang, op nummer 66, treffen we de ruime begijnhofpastorie.

P1050603

P1050601

Paradepaardje bij binnenkomst is de barokke begijnhofpoort. Deze dateert van 1671, doch ervoor was er al één, waarschijnlijk ingetogener van aard. Opvallend is het Mariabeeld in de nis, andere hoven hebben Begga of Catharina als ‘poortdame’.

kerkdIEST

De kerk, gebouwd in de 14e eeuw als vervanging van de kapel, bestaat uit ijzerzandsteen en is opgedragen aan begijnhofpatrones Catharina. Momenteel renoveert men dit gebouw.

Het hof bevat vele, grote conventshuizen met een verwijzende naam: het Engelenconvent bv. werd beschikbaar gesteld voor negen begijnen, overeenkomend met de negen aartsengelenkoren.

P1050585

Een mooi eerbetoon aan de begijnen vonden we, als afsluiter, terug in de beelden van Jan Peirelinck.

© Debby Van Linden

De vrouwen van Diest…

Op weg naar Diest, ebde de ontdekking van de vorige dag nog na: ik merkte een zekere rust in mezelf, het ‘vinden’ van Maria gaf me een het begin van een religieus, vrouwelijk erf-goed, een grond waarin ik kon wortelen, een band met mijn voormoeders. Tegelijkertijd wilde ik ‘meer’: meer weten, meer ontdekken!

Diestpoort

Langs de omwalling van het begijnhof wandelden we de toegangspoort tegemoet: ‘Wauw, wat een monument!’ was mijn gedachte terwijl ik ze in mij opnam. Nieuwgierig wandelde ik het begijnenstadje binnen…

P1050592

Aan de linkerkant merkte ik de kerk op, spijtig genoeg was er geen mogelijkheid deze te bezoeken vanwege restauratiewerken. Rustig verder stappende, merkte ik een groep beelden op die me onmiddellijk aanspraken. Iets in me wilde dichter bij de beelden komen, ertussen gaan staan, er deel van uitmaken, doch de omheining was onverbiddellijk: ‘neen!’ Zo goed als kon, probeerde ik de twee begijnen die me het meest aanspraken, vast te leggen. De doorgegeven bezieling van de wijze, oudere vrouw naar haar jongere zuster vond ik ontroerend.

foto door Geert de Brabander

foto door Geert de Brabander (met toestemming overgenomen)

Vol van dit moment, verkende ik de straten van het hof: alhoewel de huizen, conventen en kasseien hun verhaal vertelden, mistte ik ook hier beslotenheid en intimiteit, bezieling, een uitgedragen erfgoed.

P1050567

P1050569

Terugwandelende langs de Vestenstraat, viel me de aanwezigheid van een aantal kapelletjes op. Eén stak er voor mij bovenuit: zo had ik Maria nog nooit afgebeeld gezien: de sterren rondom haar, haar hoofd zijwaarts gericht… ‘Mater dolorosa’ stond onder haar beeltenis gegraveerd. Ik nam deze woorden mee naar huis… en nam daar de gelijkenis tussen het beeld en de boekkaft van ‘Untie the strong woman’* van Clarissa P. Estés waar: de tijd was gekomen, na de puur intuïtieve aanschaf ervan enkele maanden geleden, om hierin te beginnen…

untiethestrondwoman

Het goddellijk vrouwelijke openbaarde zich pagina na pagina met de woorden ‘de heilige Moeder is een poort‘…

* De titel ‘Untie the strong woman’ werd voor de Nederlandse versie vertaald als ‘De kracht van de ongebonden vrouw’, een bewoording die, naar mijn mening, niet de lading dekt qua inhoud.

© Debby Van Linden

November begijnenmaand!

De herfstwind blaast de begijnenbeweging een pittige zwaai toe! Deze maand staan ze volop in de belangstelling:

  • Begin november verscheen een artikel over begijnhovenqueeste in ‘Ons Begijnhof’, de nieuwsbrief van het begijnhof ‘Ter Hoye’ te Gent (klik op het artikel om te vergroten).

artbegijnhof1

artbegijnhof2 artbegijnhof3

  • Op zondag 9 november gaf ik een lezing in ‘De Herberg‘ te Gent over de begijnengeschiedenis en de Vlaamse hoven.
Foto door Pierre Van Uffelen

Foto door Pierre Van Uffelen

iklezingmicoDeherberg

Foto door Pierre Van Uffelen

  • Tot en met 30 november loopt er een tentoonstelling over de begijnen en hun mystiek door Dominique Vermeesch in het begijnhof te Anderlecht. Alle info vind je hier. Aansluitend geeft Alessia Vallarsa (Universiteit Antwerpen) op 20 november een lezing over de begijnen in het Erasmushuis te Anderlecht. Info en inschrijving: klik hier.

Beguina-Alessia_article

 

© Debby Van Linden

Doorheen de mist: thuiskomen bij Maria (2)*

Na ongeveer anderhalf uur film kijken, drukte ik op de pauzeknop en uitte mijn wanhoop tegen mijn queestevriend: ‘Wat heeft nu het opgroeien van Morgaine en Arthur plus nog wat oorlogen te maken met Maria? En dan die evenwichtsoefening tussen die volkeren en hun religie, waarom? En dan dat gedoe om een zoon te krijgen? Ik snap er niks van!‘ Met een zucht verwenste ik mijn vraagtekens naar de maan.

morgaine

We besloten de film uit te kijken ‘gewoon om het einde te weten’. Half versuft aanschouwde ik het vervolg: nog meer intriges, machtsspelletjes en oorlogsgeweld volgde.

Bij het laatste fragment schoot ik wakker, de rillingen liepen over mijn rug: ik zag een aantal vrouwen het weesgegroet tot een omgevormd Mariabeeld bidden en hoorde ‘… toen besefte ik dat de Godin overleefde, ze werd niet vernietigd, wel had ze een andere vorm aangenomen en misschien zal ze in de toekomst teruggebracht worden, net zoals wij ze kenden…‘. Als verstomd staarde ik naar het scherm. In de stilte van dat ogenblik vielen een aantal puzzelstukken op haar plaats: nu ik het einde wist, begreep ik het gevecht tussen de twee religies; tegelijkertijd realiseerde ik me dat de voorchristelijke culturen het vrouwelijk goddellijke op een andere manier eerden en vele gebruiken zijn overgenomen geweest, dat de vrouw ooit de centrale, scheppende figuur was… God werd ooit als vrouw aanbeden! ‘Aha! Daarom zeggen we ‘Moeder Natuur’ en ‘Moeder Aarde’!’ schoot me te binnen.

Tienduizend gedachten en plannen dwarrelden door mijn hoofd (‘het vrouwelijk goddellijke in culturen gaan doorgronden’, ‘de symbolen van Maria uitpluizen’, ‘de Keltische feestdagen opzoeken’,…). Terwijl mijn hersenen overuren maakten, ervaarde ik een diep gevoel van ‘thuiskomen’, deze keer geen begijnhofpoort die ik binnenstapte, wel een innerlijke poort van (h)erkenning die zich opende en die me welkom heette na een lange, lange tijd van zoeken en rondzwerven…

Ik was thuisgekomen bij Maria, de Grote Moeder… ‘it chilled my soul’.

* Met dit blogstukje wens ik hart-elijk ‘Dank u wel!’ te zeggen aan de vrouw die me op het de DVD en het boek van Laurie Cabot gaf. Met deze ervaring besefte ik de kracht van ‘voeding’ en ‘zorg’ van vrouw(en)-tot-vrouw(en): het gezond, warm en zielsnoodzakelijk ondersteunen van elkaar.

© Debby Van Linden

Doorheen ‘de mist’: thuiskomen bij Maria (1)

Uitkijkende naar het komende bezoek aan het Diestse begijnhof, merkte ik met de steeds terugkerende vraag ‘Wat is nu de betekenis van mijn band met Maria?’ te zitten.

mariaBradiBarth

Sinds haar te ontdekken en mijn ont-moet-ing met haar op het begijnhof van Turnhout, was ze nog een paar keer opgedoken op een aantal hoven (o.a. in KortrijkDendermonde en Oudenaarde) en telkens voelde ik dichter bij haar te komen. Ik merkte dat ik nu dicht genoeg was, doch geraakte geen stap verder in het vinden van hetgeen ze me wilde zeggen. Mijn ongeduld werd frustratie, mijn frustratie werd kwaadheid. Staande voor mijn prikbord wierp ik op een gegeven moment mijn handen in de lucht en uitte ‘Verdorie, wat wilt ge mij nu eigelijk zeggen? Kom dan met je verhaal!‘ Alhoewel dit opluchtte, had ik het gevoel in circels te draaien…

Een paar dagen later uitte ik dezelfde vraag en het bijhorend gevoel bij iemand die ik heel recent op mijn queeste had leren kennen. ‘Ken je het verhaal van Merlijn en koning Arthur?‘ vroeg ze. ‘Euh, ja,… wel, de Disneyklassieker ‘Merlijn, de tovenaar’ met dat jongetje en het zwaard in de steen.’ Ik herinnerde me de film in mijn kindertijd een paar keer gezien te hebben.

Even later kreeg ik een DVD met de titel ‘The mists of Avalon’ en een boek van Laurie Cabot voor mijn neus geschoven. ‘Kijk, dit is het verhaal van Arthur, doch vanuit het perspectief van de vrouwen.‘ ‘Huh? Werkelijk? Een verhaal vanuit vrouwenperspectief?’ zei mijn verstand, ‘En welk verband is er dan tussen Maria en Arthur?’, doch mijn gevoel zei ‘Kijken! Lezen!’.

mofavalondvd2

Op weg naar mijn queestevriend, probeerde ik alle nieuwe informatie tijdens het gesprek te plaatsen: ‘The mists of Avalon’, ‘Keltische feesten’, ‘dagen met dikke ochtendmist’, ‘christenen’,… ik kon ze niet met elkaar in verband brengen. Ik talmde geen ogenblik: ik wilde die avond, koste wat het kost, de DVD zien…

© Debby Van Linden