In memoriam: acht eeuwen begijnengeschiedenis – In memoriam: eight centuries of beguine herstory

(English: see below)

Op 14 april 2013 overleed Marcella Pattyn, laatste begijn ter wereld. Haar dood betekende het einde van acht eeuwen uniek erfgoed. In de meeste literatuur krijgen we een beeldvorming aangemeten die hen ofwel versuikerd tot naïeve vrouwen ofwel opgehemeld tot ‘supervrouwen’. Beide stereotypen beantwoorden geenszins aan menselijkheid, noch aan de realiteit van het begijnse leven. Ze getuigen van van een snel, ongegrond oordeel als een armoedige kennis van hun geschiedenis.

19620234

De tien laatste Bredase begijnen (20e eeuw). Foto uitsluitend voor educatief gebruik. –  Foto: door L.P. le Grand, collectie Stadsarchief Breda, id.nr. 19670284.

De begijnen hebben een nieuwe levensstijl en een nieuw literair genre op hun naam staan: zonder hen zou de mystieke literatuur er anders hebben uitgezien. Zij pionierden door over hun spiritueel-religieuze theologie in de volkstaal neer te schrijven én te kiezen voor het single leven in verbinding met andere vrouwen. In 1998 kroonde UNESCO dertien Vlaamse begijnhoven tot Werelderfgoed.

mechtildboek

13e eeuwse begijn Mechtild van Maagdenburg pionieerde in de volkstaaltheologie met ‘Het vloeiende licht van de godheid’

De begijnen, als Europees fenomeen, hielden acht eeuwen lang stand ondanks dubieuze kerkelijke boodschappen, een veranderende tijdsgeest en pandemieën zoals de pest en de cholera. De begijnen namen hun hele geschiedenis een actieve rol op. Ze leverden belangrijke bijdragen aan de textielnijverheid, waren kundig als medisch personeel en voorzagen voedsel en hulp aan mensen met financieel beperkte middelen. ‘s Werelds laatste begijn, Marcella Pattyn, sloot de begijnse geschiedenis af met haar vurige wens tot en uitoefening van zorg voor chronisch zieke mensen. In haar laatste jaren op het Kortrijkse begijnhof fungeerde zij als toeristische trekpleister. Deze rol gebruikte ze om zelfgemaakte poppen te verkopen ten voordele van ziekenondersteuning.

marcella

Marcella Pattyn (1920-2013)

Haar overlijden was wereldnieuws, reikte tot de media in onder meer Polen en Amerika én zette haar als eerste Vlaming neer in het gerenommeerde tijdschrift ‘The Economist’.

(In English)

On April 14th 2013 Marcella Pattyn, last beguine of the world, past away. Her death meant the end of eight centuries of singular heritage; the beguine movement was one of the largest movement in herstory. Literature about the beguines reduces them mostly to sugary, naïve women or glorifies them to ‘super women’. Those stereotypes have nothing in common with their humanity, nor with the daily reality of beguine life. Using those stereotypes show a quick judgement and poor knowledge about the beguine herstory.

19620234

The ten last beguines of Breda (20th century). Photo exclusively for educational purpose. –  Photo: by L.P. le Grand, collection City Arhives of  Breda, id.nr. 19670284.

The beguines invented a new life style and a new genre of literarture: our knowledge of mysticism would not be the same without them. Pioneering by writing about theology in  the vernacular and by choosing to live a single life in connection with similar women. In 1998 UNESCO labeled thirtheen Flemish beguinages World Heritage.

mechtildboek

13th century beguine  Mechtild  Magdenburg pioneered in vernacular theology by writing ‘The flowing light of the godhead’.

The beguine movement existed eight centuries through church messages, changing times and pandemics, e.g. cholera and the Black death. Through their herstory the beguines were actively involved in medical care, also providing food and aid for people with less financial resources. Marcell Pattyn, worlds last beguine, ended beguine herstory with this spirit of taking care: she specified her work to chronic ill people. During her last years as beguine on the beguinage of Kortrijk, Marcella sold puppets to gather financial support for ill people.

marcella

Marcella Pattyn (1920-2013)

Marcella’s passing made world news, even Polish media reported it. ‘The Economist’, one of the most renowed international magzaines honoured her with an article, making her the first Flemish person to get press attention in this British newspaper.

© D. Van Linden

Terugblik op een begijns 2019 – Looking back on a beguine 2019

(In English: see below)

Afgelopen jaar werd het uitdragen van het begijnse erfgoed verder gezet via onderzoek, de digitale media en een opname.

begijnPrenenbriefkaartcollectieJStormeSTORME_PBK_0487

Begijn op het Elizabethbegijnhof te Sint-Amandsberg. Copyright: Archief Gent, collectie J. Storme, STORME_PBK_487 (digitaal gebruik)

Allereerst werd het onderzoek voor het boek ‘Wijze vrouwen‘ voortgezet. De nadruk lag op een grondige literatuurstudie. De begijnse geschiedenis brengt vele velden samen die allen aandacht verdienen: kerkgeschiedenis, het religieuze en economische verleden, gendergeschiedenis, …

Op de facebookpagina ‘begijnennieuws‘ verscheen zowel nieuws ‘vers van de pers’ over begijnen en begijnhoven (restauraties, opgravingen, verschenen fictie,…)  als berichten over de acht eeuwen begijnengeschiedenis heen.

Voor het Canvas-programma ‘Meer vrouw op straat‘ van Sofie Lemaire en haar ploeg werden opnames gemaakt voor ‘s werelds laatste begijn, Marcella Pattyn. Hiervan werd de Kortrijkse Straatnamencommissie op de hoogte gesteld.

Ik kijk met u graag uit naar de realisatie van het programma en verwelkom begijnse verrassingen voor het nieuwe jaar 2020!

(In English)

During the past year 2019 the beguine heritage was represented in three ways: through further research for ‘Wise women’, throug digital media and a campaign to get more women on street names.

begijnPrenenbriefkaartcollectieJStormeSTORME_PBK_0487

Beguine on the beguinage of Saint-Elisabeth at Ghent (Sint-Amandsberg). Copyright: Archive of Ghent, collection J. Storme, STORME_PBK_487 (digital use)

Research for ‘Wise women’ continued. Main focus is to provide solid base of literature. The beguine herstory brings different fiels together: history of the church, gender, political history,…

Short fragments of beguine news were published on the facebook page ‘Community of beguine news‘ vers (restorations, archeological remains, fiction works,…).

After the Flemish television program ‘Meer vrouw op straat‘ lanced a request to get more women on street names, I applied with Marcella Pattyn, the worlds last beguine. Results will be shown during spring 2020.

Looking forward to all beguine surprises in this new year 2020!

© D. Van Linden

Begijnenmusea in de kijker (2): begijnhofmuseum Dendermonde – Beguine museum in the spotlight: beguine chambers at the beguinage of Dendermonde

(English: see below)

Na het Belevingscentrum op het begijnhof van Kortrijk, maken we een sprong richting Oost-Vlaanderen: het begijnhof van Dendermonde. Het leven van de begijnen in de laatste periode van hun bestaan wordt over twee plaatsen op het hof verdeeld.

Van vroeger tot nu: achtergrond en visie

Op het Dendermondse hof werd, na het overlijden van de laatste begijn in 1975, beslist de herinnering aan de begijnen te bewaren. Twee huizen werden uitgekozen om een accuraat beeld van het dagelijks leven van de vrouwen in de 19e en 20e eeuw weer te geven: huizen nummers 11 en 25 werden in 1981 voor het publiek opengesteld. Daaropvolgend opende in de aanpalende infirmerie van het voormalige huis van de Grootjuffrouw het Museum voor Volkskunde: een deel hiervan betreft ook stukken die het begijnenwezen aangeven.

Op bezoek

In het huis met nummer 11 vinden we een reconstructie van het begijnenleven van de meest recente periode terug: de keuken, slaapkamer en voutekamer* tonen zich. Zo krijgen we een beeld van de taken en dagindeling van een begijn.

Begijnhofmuseum (1)

Begijnenhuis nummer 11.

Huis met nummer 25 was de voormalige woning van de laatste grootjuffrouw : hier zien we de kleine en grote ontvangstkamer. De grote kamer voorziet ruimte  om te kunnen tafelen met belangrijke gasten bij uitzonderlijke gelegenheden. De toonkasten stellen relevante begijnhoofse documenten centraal: o.a. de statuten van 1852 en renteboeken.

Begijnhofmuseum (3)

Grote ontvangstkamer.

De kleine kamer toont ons de bibliotheek- en archiefkast van de grootjuffrouw. Aanpalend treffen we nog een authentieke keuken in de oude infirmerie, nu het Museum voor Volkskunde.

Begijnhofmuseum (4)

Kleine ontvangstkamer.

Praktisch:

De begijnenhuizen en het Museum voor Volkskunde zijn vanaf april tot eind oktober te bezoeken van dinsdag tot zondag van 9u30 tot 18u.

*Voutekamer of ‘opkamer’: een verhoogde kamer die met een trapje te bereiken is. Eronder ligt meestal een kelder. Voutekamers kunnen bergplaats, slaapkamer of bijkamer als functie hebben.

Met dank aan mevrouw R. Stuer- Stedelijke musea Dendermonde

(English)

After a visit at the Experience Center at Kortrijk, we jump to the East side of Flanders: the beguinage of Dendermonde. The life of the beguines is shown here in two houses on the beguinage.

Fron the early days till now: background and vision

After the dead of the last beguine on the beguinage of Dendermonde in 1975, the decision to keep the beguines in memory was ready to be realized. Two houses were renovated and arranged to show the life of the women during the 19th and 20th century. House ‘number 11’ and ‘number 25’ opened their doors in 1983. Following this pattern the Museum of Folk was installed in the same year: this house was once the hospital of the beguinage and shows us ome pieces of the beguine life.

A vist 

A close view of house numer 11shows us a reconstruction of the beguine life: kitchen, sleeping room and storing place. This house gives us an example of the tasks and daily life of a beguine.

Begijnhofmuseum (1)

Beguine house number 11.

The big house at number 25 was once the house of the mistress and partly a hospital: here we enter a small and large meeting room. On some occasions important guests were invited to dinner with the leading lady of the beguinage. Relevant documents are shown through glass, e.g. the written statutes of 1852 and some accountancy books.

Begijnhofmuseum (3)

Large meeting room

In the small meeting room we can see the library of the mistress, here she kept all documents and books in a large closet. In the old hospital of the beguinage we find an authentic beguine kitchen, the rest of the house resides the Museum of Folk where the life of lay people in the 19th and 20th century is explained.

Begijnhofmuseum (4)

Visiting information:

Open from April till the end of October from Tuesday till Sunday  from 9.30 till 6 o’clock.

Thanks to R. Stuer- Stedelijke musea Dendermonde

© Debby Van Linden

Op naar 100% wijze vrouwen! – Let’s go for 100% wise women!

(in English: see below)

cropped-geef-de-begijnen-een-identiteit-01.jpg

Omdat we er bijna zijn,

omdat de ‘wijze vrouwen‘, begijnen genoemd, niet 88% ‘wijs’ zijn, maar 100% verdienen,

omdat uw bijdrage een stap dichter bij de eindstreep is,

omdat de vrouwen die maar liefst acht eeuwen geschiedenis maakten eindelijk hun eervolle plaats kunnen krijgen,

omdat u daarin een beslissende stem hebt…

heeft de crowdfundingswebsite ‘voor de kunst’ beslist het project met vijf dagen extra te verlengen. Doneer nu! Elk bedrag, klein of groot, is welkom om de eindstreep te halen. Alvast dank!

 

Because we’re almost there,

because the ‘wise women‘, called beguines, are not 88 % wise, but deserve 100%,

because your contribution is that step closer to the finish,

because the women who made almost eight centuries of herstory will, finally, get their honourable place,

because your support can make a difference…

there’s an extension of the ‘Wise women’ crowdfunding of five extra days. Every amount, small or big, is welcomed to reach the final. Thank you in advance!

© Debby Van Linden

Ode aan acht eeuwen unieke geschiedenis – Honouring eight centuries of beguine past

(in English: see below)

Vandaag precies drie jaar geleden kwam er een einde aan een uniek stuk geschiedenis: het overlijden van Marcella Pattyn maakte een einde aan bijna acht eeuwen begijnenbeweging. Dit bericht was wereldnieuws en verscheen in het gerenomeerde Engelse blad ‘The Economist’.

Een terugblik op hun ontstaan en Marcella als laatste…

Het begin…

De begijnenbeweging ontstond in een Middeleeuws klimaat van veranderingen op vele vlakken: het kerkelijk beleid werd in vraag gesteld, steden kwamen op,… In zowat heel West-Europa waaide een nieuw, religieus elan: een apostolisch leven leiden – zorg voor anderen stond hierin centraal. Op vele plaatsen besloten vrouwen en mannen, alleen of in groep, een nieuwe identiteit te vormen: niet naar het klooster te gaan, wel religieus te leven. ‘De derde weg‘ als manier om in het leven te staan en tegelijkertijd spiritualiteit een belangrijke plaats toe te kennen rees op: de begijnen en begaarden waren geboren. Begijn zijn had een aantal grote voordelen: in eigen onderhoud kunnen voorzien en een eigen identiteit behouden. Voorts konden zij, uitgesloten van de universiteit, hun geschriften verdelen en bekend maken – een unieke vrouwenspiritualiteit en een nieuw literair genre, schrijven over religie in de volkstaal, zag het licht!

P1050242

Op pauselijk niveau kreeg men het echter ferm benauwd: de begaarden en begijnen werden ‘ketters’ verklaart en moesten verdwijnen. De invloed van een paar hooggeplaatste figuren heeft de begijnen in de toenmalige Lage Landen ‘gered’: indien ze zich zouden groeperen*, konden ze overleven. De begijnhoven of ‘vrouwensteden’, waarvan er momenteel 13 door de UNESCO erkend zijn als werelderfgoed, werden een feit…

P1070476

Het begijnhof van Hoogstraten.

De spiritualiteit, de organisatie, de invloed van geschiedkundige gebeurtenissen,… lieten hun sporen na in de vormgeving van de beweging, hun unieke levensstijl als onafhankelijke vrouwen met een eigen identiteit bleef… achthonderd jaar lang!

De laatste…

Marcella Pattyn, laatste begijn van een 800-jarige beweging van eigenzinnige vrouwen.

Marcella Pattyn, laatste begijn van een 800-jarige beweging van eigenzinnige vrouwen.

Marcella Pattyn (Thysville 1920 – Kortrijk 2013) werd geboren als ‘Marcelle’ in het voormalig Belgisch Kongo. Vanwege haar blindheid (ze kon nog wel felle kleuren onderscheiden) volgt ze les te Brussel bij het Institut des Aveugles. Het is op deze school van Zusters van Liefde dat Marcella voelt gehoor te willen geven aan haar religieuze roeping. Marcella stelde zich kandidate bij verschillende kloosters, doch telkens werd ze afgewezen vanwege haar blindheid. Haar immens verdriet lost op als ze via haar tantes hoort over ‘begijnen’: vrouwen die religieus leefden en toch het hof konden verlaten om hun eigen inkomen te verdienen. Door bemiddeling van haar tante werd Marcella in 1941 ingeschreven op het groot begijnhof van Sint-Amandsberg om een jaar later geprofest te worden. Na net geen 20 jaar op het Sint-Amandsbergse hof verhuisde ze naar het Kortrijkse begijnhof om er mee de Katholieke Vereniging van Zieken (KVZ) te stichten. In 1985 ging haar gezondheid stilaan achteruit en gaf ze haar bestuursfunctie over aan anderen. Ze bleef echter betrokken door zelfgebreide poppetjes te verkopen aan toeristen ten voordele van haar ziekenwerk. De laatste periode van zorgbehoevendheid verbleef ze in het St.-Jozefrusthuis in de Groeninghestad. Op 90-jarige leeftijd verscheen Marcella in ‘Villa Vanthilt’ (uitzending van 17 augustus 2010).

Een jaar later, tegelijkertijd 70 jaar begijnenleven achter de rug, kreeg ze een eerbetoon van toenmalig burgemeester De Clerck. Marcella was zelf opgetogen over het bezoek van koningin Paola in 2002, over het eerbetoon van de burgemeester was ze minder positief. In haar bijzijn werd tevens haar standbeeld ingehuldigd, nu prijkend op het begijnhof tegenover de Sint-Annazaal.

P1040175

Beeld van Marcella Pattyn – begijnhof Kortrijk.

Op 14 april 2013 deed ‘Marcelle’ de deur van een uniek stuk vrouwenkracht dicht…

© Debby Van Linden

*lees: ‘institutionaliseren’

Today, exactly three years ago, was the end a unique piece of herstory: the dead of Marcella Pattyn made an end to eight centuries of beguine movement. This fact became world news and the English newspaper ‘The Economist’ published an article about the end of eight centuries of herstory.

Let’s take a look at their roots and Marella as the last beguine…

The beginning…

The beguine movement rooted during the Middle Ages, a period of changes on different levels: church politics were questioned, the first cities rised,… Throughout the west of Europe a new way of living a religious life begun to flow: people wanted to live an apolostic life with ‘care for others’ as a central theme. Many decided, alone or in group, to follow this new path: not to enter a monastery, not to marry but to live a religious life. ‘The third road‘ as life style to work live spiritualitual was rising: the beguines and begghards ware born. To be a beguine had many advantages: to work for own money and to develop end keep an own identity. Because they were excluded from university as women, they installed a new literary genre: to write into the vernacular – a unique women spirituality made her entrance!

P1050242

On papal level their movement was seen negative and threatening to the churches power: the beguines and begghards got the statement of ‘heretics’ and had to disappear. Because of the influence of some clerics, the beguines of the Low Countries could stay: if they would group together*, they would survive. This declaration ment the beginning of the raise of the beguinages or ‘women cities’: thirteen of them are now UNESCO-world heritage.

P1070476

Het begijnhof van Hoogstraten.

Their spirituality, their organisation, wars,… all left their traces on the composition of the movement. Their unique life style as independent women with their own identity nevertheless stayed… for eighthunderd years!

The last one…

Marcella Pattyn, laatste begijn van een 800-jarige beweging van eigenzinnige vrouwen.

Marcella Pattyn, last beguine of a movement of eight centuries of independent women.

Marcella Pattyn (Thysville 1920 – Kortrijk 2013) was born as ‘Marcelle’ in former Belguim Kongo. Because of her blindness, she follows lesson at ‘Institut des Aveugles’ in Brussels. It’s on this school of ‘Sisters of Love’ she feels to want to follow her religious calling. She contact a whole set of manasteries, but it rejected to become a nun bacause of her blindness. Her tremendous sadness disappears as she hears from her aunt about ‘the beguines’: women who lived religious and still could leave the beguinage to work.

Again through her aunts intervention she moved to one of the biggest beguinages: in 1941 she lives in the women city of Sint-Amandsberg. A year later her profession is a fact. After about 20 years she moves to the beguinage of Kortrijk to help develop a catholic society for sick people (KVZ). Her health becomes weaker in 1985 and Marcella decides to leave her position. Eventually she kept knitting little puppets and sold them to tourist to gather money for her organisation. During the last period of her life she recieved care in the nursing home of Saint-Jozef. When she was 90 years old, she was a guest on the Flemish television programme ‘Villa Vanthilt’on 17th of August 2010.

One year later, and 70 years of beguine life, she recieved an hommage of mayor De Clerck. She kept good memories on a visit of Queen Paola in 2002, about the attitude of the major she spoke in negative terms. In her presence her statue was placed on the beguinage right across the Experience Center.

P1040175

Statue of Marcella Pattyn – beguinage of Kortrijk.

On the 14th of April 2013 , ‘Marcelle’ closed the door of a unique piece of 800 years of women vigour

© Debby Van Linden

*read: ‘to institutionalize’

Bronnen/Sources:

Bouckaert, C. (2000). De laatste der begijnen. Uitgeverij Groeninghe, Kortrijk.

artikel/article: ‘Marcella Pattyn‘ in ‘The Economist’ op 27 april 2013.

artikel/article: ‘La ultima beguina, Marcella Pattyn‘ door Sandra Ferrer – blog ‘Mujeres en la historia’- dd. 19 april 2013.

Notities ‘Kortrijkse begijnendag’ kortfilm M. Pattyn, dd. 28 maart 2016. – Notes taken during the short movie about M. Pattyn at her Rememberance Day at the beguinage of Kortrijk, dd. 28th of March 2016.

‘Wijze vrouwen’-project: laatste dagen! – ‘Wise women’-project: last days!

(in English: see below)

cropped-geef-de-begijnen-een-identiteit-01.jpg

Het ‘Wijze vrouwen’-project loopt bijna op haar einde*. Ondertussen staat de teller op 60 percent!

Hierbij danken we alvast de donateurs die een bijdrage leverden: zowel bekenden als onbekenden gaven een donatie. Ook van bewoners van het Kortrijkse begijnhof, het Gentse ‘Ter Hoye’-begijnhof en de Vrienden van het Begijnhof van Turnhout kwam er hartverwarmende steun. Tevens een oprechte ‘dank u’ aan de donateurs vanuit Italië. Speciale dank gaat alvast uit naar de verkregen steun vanuit het Kortrijkse hof, zijnde de ‘Vrienden en bewoners begijnhof Kortrijk’ en KU Leuven Groot Begijnhof, fijn te merken dat de begijnhoven zélf dit project steunen.

Debbyresarch

Alvast de eerste zaken aan het doornemen. (foto: W. Vandamme)

Om het boek te kunnen realiseren, hebben we nog een aantal donaties nodig: neem de kans om bij te dragen aan het ‘Wijze vrouwen’-boek! Geef de begijnen de identiteit die ze meer dan verdienen, zet ze mee neer in woord en beeld!

*De crowdfunding sluit op 17 april.

The ‘Wise women’-project is almost ending: one week to go*. We are counting 60 percent! We wish already now to thank everybody who provided a donation: support came from people who we know and also from unknown corners. We wish to thank the residents of the beguinage of Kortrijk and Gent (Our Lady Ter Hoye) also the ‘Friends of the beguinage of Turnhout’ for their generous support. A warm ‘thank you’ to the people who donated all the way from Italy. A special word of thanks goes to the beguinage of Kortrijk – ‘Friends and residents of beguinage Kortrijk’- and to the Catolic University-Great Beguinage Leuven: the warm support from the beguinages themselves is genuinely appreciated.

Debbyresarch

Preparing… (photo: W. Vandamme)

To realise this boek, we need a few more donations: take your chance to provide for the ‘Wise women’-book! Give the beguines the identity they deserve, let’s put them, the women who made a past of 800 years, in the spotlight!

*the crowdfunding will close on April 17th.

Het is zover… Geef de begijnen een identiteit!…. – Finally… give the beguines their identity!

Het is zover! Het wachten is voorbij en uw geduld wordt beloond…

Na weken van hard werken, lanceren we vandaag een crowdfunding voor een boek over de begijnen waarin zij, de vrouwen zélf, centraal staan!

Benieuwd? Bekijk het filmpje hieronder!

Uw steun maakt het verschil! Doe hier uw donatie voor het boek ‘Wijze vrouwen’!

Meer informatie nodig? Ga hier naar deze pagina en kom alles te weten over dit project. U steunt toch ook?

Finally! The wait is over… After a few weeks of hard work, we lance our project: a crowdfunding to make a book about the beguines where they are the central key! It were the women who made the movement and they, in portrait and with biography, are the main theme in the book!

Curious? Watch the clip!

You can make a difference! Donations are welcome here! Thank you very much! Need more information? Click here to find out everything about this project.

Ssst… nog even geduld… – Sstt… something is almost ready to be born…

(English: see below)

De afgelopen weken werd er achter de schermen hard gewerkt: organiseren, reorganiseren, instuderen, mensen samenbrengen, nadenken en uitwerken, afspraken maken,… en dit allemaal op en met het erfgoed van de wijze vrouwen, begijnen genaamd, op de voorgrond en in het achterhoofd.

Dit project gaat over de wijze vrouwen, begijnen genaamd, en u kan er deel van uitmaken!

Enkele sfeerbeelden….

BWV IMG 0606

BWV IMG 0567 LR

BWV IMG 0695

Binnenkort meer…

© tekst: Debby Van Linden – © foto’s: W. Vandamme

The past weeks have been a period of hard work: organizing, reorganizing, bringing people together, … all with the beguines as a central theme.

This project is all about the wise women called beguines and you can be part of it!

A few teasers…

BWV IMG 0606

BWV IMG 0567 LR

BWV IMG 0695

 

Soon more…

© pictures: Wim Vandamme – © text: Debby Van Linden

De oorsprong van ‘de derde weg’: geen woorden nodig…

Begin dertiende eeuw: in Luik, Tienen, Maastricht, Namen,… doet zich een nieuw fenomeen voor: vrouwen, alleen levend of in groep, besluiten een zelfgekozen religieuze levensstijl aan te nemen die niet in het kader past van de maatschappelijke norm: geen huwelijk aangaande of in het klooster intredende. Hun ‘derde weg‘ kent navolging in heel West-Europa en verbaasd vriend en vijand.

Er doen zich twee reacties voor op hun ‘noch vis, noch vlees’ zijn: men gaat hen ‘religieuze vrouwen’ (of een variant hierop bv. ‘heilige vrouwen’) of ‘begijnen’ noemen. De eerste benaming komt uit de mond van kerkvaders, die de wijsheid van deze vrouwen genegen waren en soms ophemelden. ‘Begijn’ als naam werd dan weer door critici aangebracht. De naam ‘begijn’ duikt op in geschriften daterende 1219-1224. Deze term verloor een deel negativiteit doorheen de tijd, doch is er nooit helemaal van losgekomen.

P1050593_weghek

Deze informatie lezende, viel me op dat deze (vrouwen)beweging koste wat het kost moet benoemd worden – uit ongemak bij anderen? In het ‘naam geven’ merk ik ofwel een houding van ‘op een piëdestal plaatsen’ of ‘devalueren tot minachten’: ofwel ‘goed’ ofwel ‘slecht’, een typisch dualistische opvatting. In geen van de twee houdingen mogen deze vrouwen onbenoemd door het leven gaan, mogen ze niet gewoon ‘zijn’.

Ik stel me voor hoe de vrouwen van toen op dit benoemen (door mannen) op hun ‘derde’ manier reageerden: geen discussie, geen aanvaarding, wel mysterieus glimlachen om hun zo urgente benoemingsnood en er daarna, onder elkaar, eens mee schaterlachen.

Zelf spreek ik graag over ‘mijn wijze madammen’: ‘wijs’ van ‘wijsheid’ alsook ‘wijs’ in het Gents (‘tof’) als eerbetoon.

© Debby Van Linden

Bron: Simons, W. (2001). Cities of ladies, Pennsylvania Press, Philadelphia.

Dank aan Cecile Van Ooteghem om mij dit boek aan te raden.

Een nieuwe start…

Omdat het begijnenerfgoed me blijft verwonderen en intrigeren, omdat er nog zoveel over en rondom hen te lezen en te kennen valt, omdat ik het gewoonweg niet kan laten en om nog zoveel meer redenen pak ik de (blog)pen terug op. De nieuwe wending van begijnhovenqueeste wordt: maandelijks één tot twee stukjes waarbij zowel begijnhoofse (her)bezoeken als meer kennisgerichte onderwerpen over of in verband met ‘mijn wijze madammen’ aan bod komen.

schrijvenpen

Het recept voor deze frisse start betreft:

Een bodem van:

bezieling, intuïtie en authenticiteit 

Een beslag bestaande uit:

-drie eetlepels leergierig boeken lezen

-een afgestreken theelepel kritische zin

-20 cl begijnhoofse stilte

-een klontje mystieke interesse

-vier gesneden blokjes eigenzinnige vrouwenkracht(verhalen)

-een zelf te bepalen hoeveelheid begijnhofbezoeken

 Afgewerkt met:

– een vleugje humor

-een snuifje introspectie

– een rijke hoeveelheid eerbetoon

– en heel veel liefde…

© Debby Van Linden